TÜRK YABANCILAR HUKUKU
Birçok ülkede, yabancılar ve vatandaşlar bazı haklar bakımından eşit sayılmamaktadır ve yabancıların Türkiye’deki çalışma, ikamet etme gibi bazı hak ve işlemleri bakımından kanunda sınırlamalar yer almaktadır. Uluslararası Hukuk’ta hükümetleri veya devletleri yabancılara çalışma hakkı veya diğer hakları sağlama konusunda zorlayacak bir hüküm bulunmamaktadır.
Türk Hukuku, yabancılar hakkında eşitlik ve evrensellik ilkesini benimsese de bu ilkenin uygulanması konusunda bazı kısıtlamalara gitmiştir.
Yabancıların Türkiye’de Çalışması
Türkiye’de yabancıların çalışabilmesi için öncelikle çalışma vizesi alması gerekir. 4817 sayılı Yabancıların Çalışması Hakkında Kanun, 6 Mart 2003’te yürürlüğe girmiş ve esaslı değişiklikler getirmiştir. En önemli değişikliklerden biri de çalışma izni vermeye yetkili organın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olmasıdır. Yeni kanun 4 tür çalışma izni tanımlamıştır:
a- Periyodik (Dönemsel) / Sınırlı: ticari faaliyetler göz önüne alınarak en fazla 1 yıllığına verilir. Fakat duruma göre, bu süre, 3 yıla kadar uzatılabilir.
b- Sınırsız: Yasal ve kesintisiz olarak Türkiye’de en az 8 yıldır yaşamakta olan veya 6 yıldır çalışma dönemi içinde olan yabancılara çalışma izinleri verilir. Bu konuda değinilmesi gereken önemli hususlardan biri de bu tür çalışma izninin herhangi bir hüküm veya koşullara bağlı olmamasıdır. Fakat yine de yabancılar emniyet makamları tarafından verilen bir sertifika temin etmek zorundadırlar.
c- Bağımsız: Yasal ve kesintisiz olarak Türkiye’de 5 yıldır oturmakta olan yabancılara çalışma izinleri verilir. Ek olarak, bağımsız olarak çalışma izni verilmesi uygun görülen yabancıya ilk olarak “Bağımsız Olarak Çalışma İzni Hakkında Sertifika” verilecektir. Bu sertifika düzenlenme tarihinden itibaren 3 aylığına geçerli olacaktır ve;
d- İstisnai: Çalışma izinleri kanun tarafından düzenlenen şartlardan bağımsız olarak verilecekse şu istisnalara tabidir:
- Türk vatandaşıyla evli ve Türkiye’de eşiyle yaşayan ve yasal olarak Türkiye’de bulunan yabancılar. Fakat, evlilik 3 yıl tamamlanmadan sona ererse, çalışma izni geçersiz olur,
- Yerleşmiş sayılan yabancılar.
- Türk vatandaşlığını kaybeden yabancılar. Bu hüküm sadece Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda belirtilen sınırlı sayıda kişilere uygulanacaktır.
- Türkiye’de çalışmalarını veya eğitimlerini tamamlayan yabancılar, erginlik yaşına ulaşmaları takdirde çalışma iznine sahip olabilirler. Fakat, bu kuralın bir istisnası vardır, o da; bu yabancıların Türkiye’de doğmuş olması veya Türkiye’ye 18 yaşından önce gelmiş ve Türkiye’de herhangi bir akademi, üniversite ve benzerinden mezun olduklarına dair kanıt sunmaları gerekir.
- 2510 sayılı İskan(Yerleşim) Kanunu’nun kapsamında olan yabancılar.
- Eş ve çocukları dahil Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşları.
- Türkiye’deki Diplomatik Temsilcilikler, Konsolosluklar ve Uluslararası Kuruluşlarda görevlendirilmiş yabancılar ve onların eş ve çocukları.
- Kısa süreli bilimsel, kültürel ve sportif amaçlarla gelen yabancılar.
- Kilit personel durumundaki yabancılar ve,
- Elçilik veya Konsolosluk çerçevesindeki okullarda çalışan yabancı eğitimcilerin çalışma izni, Kültürel Kuruluşlar tarafından görevlendirilen yabancılar ve de Dini Kurumlarda görevlendirilen yabancılar.
Yabancıların Oturma İzni
Türk Hukuku’na göre, oturma izni başvurusu yabancı tarafından Emniyet Müdürlüğü’nün Yabancılar Şubesi’ne bizzat yapılmalıdır.
Yabancı kişinin çalışma süresi boyunca ailesi için de oturma izni verilir. Fakat, çalışma vizesi prosedürünün gecikmeye uğraması durumunda, yabancıya 3 aydan 12 aya kadar geçici bir vize verilecektir. Başvuran kişi, oturma izninin 1 hafta içinde sonuçlandığını bilmelidir.
Giriş ve Göçe İlişkin
24 Temmuz 1950 tarihli 5682 sayılı Türk Pasaport Kanunu’na göre, ülkeye girmek isteyenlerin Türk yetkili makamlarından vize almaları gerekir. Türkiye için 3 tür vize vardır:
a- Tek girişlik vize: Bu vize türü verildiği tarihten itibaren 1 yıl için geçerlidir ve sadece bir kez giriş hakkı verir.
b- Dönüş vizesi: Türkiye’den ayrılırken, yabancı, ayrılmadan önce geri dönüş vizesi alabilir ve bu ayrılış tarihinden itibaren 1 yıllığına geçerlidir.
c- Çoklu giriş vizesi: Bu tür vize 3, 6 veya 12 aylığına giriş hakkı sağlar.
