Ticari sır, bir işletme veya şirketin ekonomik başarısı için kritik öneme sahip bilgilerin sadece belirli kişiler tarafından bilindiği ve gizli tutulması gereken verilerdir. Bu bilgiler, rakipler veya kamuya açıklanmamalıdır. Ticari sır, bir işletmenin rekabet avantajını korumasına yardımcı olur ve işletmenin stratejik değerini doğrudan etkiler.
Ticari sır; teknik, mali ve stratejik bilgilerden oluşur. Örnekler:
İç kuruluş yapısı ve organizasyon
Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) çalışmaları
Mali, iktisadi, kredi ve nakit durumu
Hammadde kaynakları
Faaliyet ve pazarlama stratejileri
İmalatın teknik özellikleri
Fiyatlandırma politikaları
Toptancı ve perakendeci müşteri potansiyeli ve ağları
Sözleşme bağlantıları, belgeler ve elektronik kayıtlar
Bilgi, genel olarak bilinmiyor ve rakipler tarafından kolayca elde edilemiyorsa ticari sır niteliği kazanır.
Bir bilginin ticari sır sayılabilmesi için aşağıdaki unsurlar gereklidir:
Ticari Değer: Bilgi, işletmeye ekonomik avantaj sağlar.
Genel Bilinmeme: Bilgi, kamuya açık değildir.
Gizli Tutulma İradesi: Sahibi tarafından gizli tutulması istenmektedir.
Rekabet Üstünlüğü Sağlaması: Bilginin açıklanması işletmeye zarar verir.
Kolay Erişilebilir Olmaması: Bilgi, sıradan yollarla elde edilemez.
Yatırım Unsuru (yardımcı): Bilgiye ulaşmak veya onu korumak için yatırım yapılmıştır.
Not: Bilginin internet ortamında yayımlanması, sır niteliğini ortadan kaldırır ve artık herkesin erişebileceği bir bilgi hâline gelir.
Ticari sırın korunması, ülkeler arasında farklılık gösterir. ABD gibi bazı ülkelerde ticari sır ayrı bir yasa ile korunurken, Türkiye’de konu haksız rekabet kapsamında değerlendirilir.
Türk Ticaret Kanunu (TTK) uyarınca;
Müstahdemler, vekiller veya diğer yardımcılar,
İğfal edilerek veya kötü niyetle,
İşletme veya müşterilerine ait ticari sırları,
Açıklarsa veya ele geçirirse,
haksız rekabet oluşur.
Sırrın kimden öğrenildiği, haksız rekabetin oluşması açısından önemli değildir; yeterli olan, bilginin hüsnüniyet kaidelerine aykırı şekilde elde edilmiş olmasıdır.
| Bilgi Türü | Açıklama |
|---|---|
| Teknik Üretim Sırları | Üretim yöntemleri, kalite kontrol usulleri, formüller |
| Ar-Ge Planları | Yeni ürün geliştirme ve inovasyon çalışmaları |
| Mali Bilgiler | Gelir, gider, nakit akışı, kredi durumu |
| Müşteri Listeleri | Toptancı ve perakende müşteri verileri |
| Pazarlama ve Stratejik Planlar | Pazar analizleri, fiyatlandırma, reklam ve promosyon taktikleri |
| Sözleşme Bilgileri | İzne tabi veya tabi olmayan tüm sözleşme bağlantıları |
Ticari sır ihlali durumunda işletme veya kişi, aşağıdaki hukuki yollarla korunabilir:
Fiilin Haksız Olup Olmadığının Tespiti
Men Davası: Sır ihlalini durdurmak için dava açılabilir.
Yanlış veya Yanıltıcı Beyanların Düzeltilmesi Davası
Tazminat Davası: Sır ihlali sonucu oluşan zarar için tazminat talep edilebilir.
Haksız rekabet unsurları şunlardır:
Hüsnüniyete aykırılık
Sır niteliğinde bilgi elde edilmesi
Haksız şekilde yararlanma veya yayma
Ticari sırlar, bir işletmenin rekabet gücünü korumasını sağlar. Gizliliğin sağlanması, işletmenin piyasadaki değerini ve stratejik avantajını doğrudan etkiler. Bu nedenle işletmeler, çalışanlarına ve iş ortaklarına gizlilik sözleşmeleri imzalatmalı ve ticari sırlarını korumak için gerekli önlemleri almalıdır.
Ticari sır nedir?
İşletmenin stratejik ve mali bilgilerinin gizli tutulması gereken kısmıdır.
Hangi bilgiler ticari sır sayılır?
Teknik üretim yöntemleri, müşteri listeleri, mali veriler, Ar-Ge planları vb.
Ticari sırın unsurları nelerdir?
Ticari değer, genel bilinmeme, gizli tutma iradesi, rekabet üstünlüğü sağlama, erişim zorluğu.
Bilginin internet ortamında paylaşılması ticari sır olur mu?
Hayır, bilgi yayımlandığında sır niteliğini kaybeder.
Hangi ülkelerde ticari sır ayrı yasayla korunur?
ABD ve bazı diğer ülkelerde özel yasalar vardır.
Türkiye’de ticari sır nasıl korunur?
Haksız rekabet hükümleri çerçevesinde korunur (TTK).
Haksız rekabet unsurları nelerdir?
Hüsnüniyete aykırı şekilde bilgi elde etme ve yayma.
Sır ihlali durumunda hangi davalar açılabilir?
Men davası, tazminat davası, yanlış beyandan düzeltme davası.
Çalışan ticari sırları açıklarsa ne olur?
Haksız rekabetten doğan sorumluluk doğar.
Sırın kimden öğrenildiği önemli mi?
Hayır, elde edilme yöntemi hüsnüniyete aykırı ise yeterlidir.
Ticari sırın korunması için önlem alınabilir mi?
Gizlilik sözleşmeleri ve bilgi erişim sınırlamaları uygulanabilir.
Ticari sırın ekonomik değeri nedir?
İşletmenin rekabet avantajını doğrudan etkiler.
Müşteri listesi ticari sır sayılır mı?
Evet, özel ve gizli olduğu sürece ticari sırdır.
Fikri mülkiyet ile ticari sır arasındaki fark nedir?
Fikri mülkiyet tescil ile korunur, ticari sır ise gizlilikle korunur.
Sır niteliği kaybeden bilgi sonrası hukuki hak var mı?
Hayır, bilgi kamuya açık hale geldikten sonra ticari sır koruması sona erer.
Proaktif hukuk ve danışmanlık bürosu olarak 2001 yılından beri çeşitli alanlarda sizlere en iyi şekilde hizmet vermeyi amaçlayıp ve bu alanda sizlere hizmet vermekteyiz.Ticari sır dediğimiz kavram şirketleri yakınan ilgilendiren bir durum olması söz konusu nedeniyle sizleri bu durum ile karşı karşıya geldiğiniz takdirde ofisimize bekler ve en iyi şekilde deneyimli avukatlar ile hizmet vereceğimizi garanti ederiz.
