Çek, Türk Ticaret Kanununda kambiyo senetlerinden olarak düzenlenmiştir. Buna rağmen çekin piyasadaki önemi için çek kanunu da düzenlenmiş olup çekle ilgili hukuki ihtilaflar için bu iki düzenlemeye bakmamız gerekecektir.
Türk Ticaret Kanunu kambiyo senetleri ile ilgili hükümleri düzenlerken bu senetlerin zayi olması durumunu da düzenlemiştir ve çeklerin zayi olması durumunda da bu hükümler uygulanacaktır. Ancak ilk etapta zayi olmak ne demektir bunu bilmek gerekmektedir. Zayi olmak çekin zilyetliğinin kaybedilmesi veya çekin kullanılamaz hale gelmesi durumlarıdır. Peki bu durumların içeriği tam olarak nedir diye soracak olursak,
Çekin zilyetliğinin kaybedilmesinde, zilyetlik çek üzerinde fiili hakimiyetin kurulmasını ifade etmektedir. Çekin üzerindeki fiili hakimiyet çalınma, kaybolma vb. durumlarda kaybolacağından çek de zayi olmuş sayılacaktır.
Çekin kullanılamaz hale gelmesi ise, çekin muhatabına ibraz edilemeyecek ve üzerindeki bilgilerin okunamayacak hale gelecek derecede tahrip olmuş olmasını kastetmektedir.
Çekin zayi olduğu gerekçesiyle açılacak çekin iptali davasında çekin zayi olduğuna ilişkin kanaate hakim tarafından hükmedilecektir. Yani bu demektir ki çekin zayi olduğuna ilişkin güçlü delillerle hakimi ikna etmek gerekir.
Çekin zayi olduğu gerekçesiyle asliye ticarette açılan çekin iptali davasında mahkeme çekin zayi olduğuna ve iptaline hükmederse mahkeme çekin ödeme yasağına hükmeder. Çekin zilyetliğinin kaybedilmesi durumda ise mahkeme 6 aylık ilan süresi verir. Bu süre içerisinde 3 kez aralıklarla Türk Ticaret Gazetesinden ilanlar yapılır. 6 aylık sürenin başlangıcı ilk ilan günüdür. Bu ilan süresi içerisinde çekin elinde olduğunu söyleyen kimse çıkmazsa çek kesin olarak iptal edilir. Eğer bu ilan süresi için de çeki elinde bulunduran kişi ortaya çıkarsa mahkeme çek hamiline istirdat davası açması için süre verir. Yani kısacası çekin kimde olduğu ortaya çıkarsa açılacak olan dava çekin iptali davası değil istirdat davasıdır.
Mahkemenin vereceği çekin iptal kararı ile birlikte çeki düzenleyene veya çekteki cirantalara karşı çekin ödenmesi talebinde bulunabilmeniz hakkı doğar. Ayrıca belirtmek gerekir ki bankaların her bir çek yaprağına ilişkin sorumlu olduğu tutarı müşteriye yansıtacağı sorumluluk bedeli de ortadan kalkmaktadır.
Sonuç olarak Proaktif Hukuk ve Danışmanlık ilgilileri hem çekten kaynaklanan ve kaynaklanacak olan haklarınızı korumak adına hem bankalara ilişkin çek yaprağı sorumluluğundan kurtulmak adına hem de kayıp çekin üçüncü kötü niyetli kişilerin eline düşüp kullanımlarını engellemek adına çekin iptali davasını kıymetli evraklar hukuku alanında bir avukatla birlikte çekin iptali davası yoluna başvurmanızı şiddetle önermektedir.
Dava yolunda iki taraf mevcuttur. Biri davacı taraf diğeri ise davalı taraftır. Çekin zayi olması nedeniyle çekin iptali davasına başvuracak olan davacılar kimler olabilir sorusuna yetkili hamiller diyebiliriz. Peki yetkili hamil kimdir?
Hamiline yazılı çekte çeki elinde bulunduran,
Emre yazılı çekte en son ciro kendisine yapılmış olan,
Nama yazılı çekte üzerinde adı bulunan yahut en son tarihli temlik sözleşmesini ibraz eden kişi,
yetkili hamildir ve çekin zayi olması nedeniyle iptal davasını açabilecektir. Ancak yargıtay çek keşidecisinin bu davayı açamayacağını söylemektedir. Çek keşidecisi, çeki hazırlayan yani çeki ödeme yükümlülüğü altında bulunduran kişidir.
Çekin iptali davasında davalı taraf yoktur. Yani hasımsız olan bu dava yolunda mahkemeden sadece çekin iptal edilmesi istenir. Basit yargılama usulünde değerlendirilecek bu dava taraflar itibariyle hasımsız bir dava türüdür. Üstelik basit yargılama usulüne tabi bu dava türü yargılama usulünden dolayı diğer davalara göre daha kısa sonuç alınacaktır.
Çekin Zayi Olması İptal Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Çekin zayi olduğu gerekçesiyle çekin iptali davası açacak kimseler görevli mahkeme olarak asliye ticaret mahkemelerine başvurmak durumundadırlar. Yetkili mahkeme olarak ise hamilin yerleşim yeri asliye ticaret mahkemesini söyleyebiliriz. Asliye ticaret mahkemesinin olmadığı yerde görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi olacaktır.
Yani çekin iptali davası yoluna başvuracaklar hamilin yerleşim yeri asliye ticaret mahkemesine başvurarak dava açacaklardır.
