Ticari hayatın en sık kullanılan ödeme araçlarından biri olan çek, kimi zaman karşılıksız çıkması nedeniyle hem alacaklı hem de borçlu açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Karşılıksız çek, üzerinde yazılı bedelin bankada karşılığı bulunmayan ya da kısmen bulunan çektir. Böyle bir durumda alacaklının başvurabileceği hukuki yollar, çekin tahsili, icra takibi, ibraz süresi ve cezai yaptırımlar gibi birçok aşamadan meydana gelmektedir. 2025 yılı itibarıyla Türk Ticaret Kanunu, Çek Kanunu ve ilgili Yargıtay içtihatları doğrultusunda karşılıksız çeklerin tahsili, sıkı usul kurallarına bağlanmıştır.
Bu makalede; çekin tanımı, karşılıksız çekin özellikleri, ibraz süresi, çekten cayma, zamanaşımı, icra takibi süreci, cezai sorumluluk ve mahkeme yetkileri gibi tüm aşamalar ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Amaç hem iş insanları hem de alacaklılar açısından karşılıksız çekin nasıl tahsil edileceğini adım adım açıklamak ve güncel yasal mevzuat ışığında rehberlik etmektir.
Çek Nedir?
Çek, Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 780. maddesinde düzenlenen, bir kişinin (keşideci) bankaya hitaben belirli bir bedelin lehtara veya hamiline ödenmesi talimatını içeren kıymetli evraktır. Çek, ödeme aracıdır; yani borcun nakit yerine geçmeden, güvenli ve kayıtlı biçimde ödenmesini sağlamaktadır.
Hukuki niteliği itibarıyla çek, bir havale (ödeme emri) niteliğindedir. Keşideci, bankada çek bedelini karşılayacak miktarda parayı bulundurmakla yükümlüdür. Banka ise, ibraz süresi içinde kendisine sunulan çeki ödemekle sorumludur.
Bir çekin geçerli sayılabilmesi için şu unsurları taşıması gerekir:
Bu unsurlardan biri eksikse, senet çek olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla çek, sadece şekil şartlarına uygun düzenlendiğinde hukuken geçerli olur.
Çek, ticari ilişkilerde taraflar arasında güven temelli bir ödeme aracı olarak kullanılmakta; ancak karşılığının bulunmaması durumunda “karşılıksız çek” kavramı ortaya çıkmakta ve bu durum hem hukuki hem de cezai sonuçlar doğurmaktadır.
Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız çek, bankaya ibraz edildiğinde üzerinde yazılı bedelin tamamını veya bir kısmını karşılayacak yeterli bakiye bulunmayan çek anlamına gelmektedir. Yani keşideci (çeki düzenleyen kişi), çekin ödeneceği tarihte bankadaki hesabında yeterli para bulundurmadıysa, bu çek “karşılıksız” olarak kabul edilir.
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 2. maddesi uyarınca, çekin karşılıksız çıkması durumunda banka, çekin arka yüzüne “karşılıksızdır” şerhi koyar ve ödememe nedenini belirtir. Bu işlem sonrasında alacaklı hem cezai hem de hukuki yollarla alacağını tahsil edebilir.
Karşılıksız çekin temel özellikleri şunlardır:
Karşılıksız çek; ticari güvenin sarsılmasına yol açtığı gibi, alacaklının mağduriyetine de neden olur. Bu nedenle mevzuat hem çek düzenleyenin sorumluluğunu hem de alacaklının haklarını ayrıntılı biçimde koruma altına almıştır. Karşılıksız çekle karşı karşıya kalındığında uzman icra avukatı takibi ve hukuki desteği ile hak kaybının önüne geçilebilmektedir.
Karşılıksız Çekin Özellikleri
Karşılıksız çek, hukuken geçerli bir çek olmasına rağmen, ödenmesi gereken bedelin banka tarafından karşılanamaması nedeniyle farklı bir hukuki nitelik kazanır. Türk hukuk sisteminde karşılıksız çek, hem çekin kıymetli evrak olma özelliğini taşır hem de borç ilişkisini ve cezai sorumluluğu beraberinde getirmektedir.
Bir çekin karşılıksız sayılabilmesi için taşıması gereken başlıca özellikler şunlardır:
Karşılıksız çek, ticari hayatta güveni zedeleyen bir durum olduğu için, hem çek düzenleyicisi hem de alacaklı taraf açısından dikkatle yönetilmesi gereken ciddi bir hukuki süreçtir.
Çekte Karşılıksızdır İşlemi Nasıl Yapılır?
Bir çek bankaya ibraz edildiğinde, çek bedelini karşılayacak kadar bakiye bulunmuyorsa banka, “karşılıksızdır işlemi” yapar. Bu işlem, çekin ödenmemesi durumunun resmiyet kazanması açısından son derece önemlidir. Çünkü karşılıksızdır şerhi, hem icra takibi başlatmanın hem de cezai süreç işletmenin ön şartıdır.
1. Çekin Bankaya İbrazı
Çek, ödeme yerinde veya muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edilir.
Bankanın görevi, ibraz anında çekin bedelini karşılayacak kadar fonun hesapta olup olmadığını kontrol etmektir.
2. Karşılıksızlık Halinin Tespiti
Eğer hesapta yeterli bakiye yoksa, banka çekin arka yüzüne şu bilgileri yazar:
Bu işleme “karşılıksızdır işlemi yapılması” denir ve 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca zorunludur.
3. Kısmi Ödeme (Yasal Tutarın Ödenmesi)
Banka, hesabın müsait olduğu ölçüde çek bedelinin bir kısmını ödemekle yükümlüdür.
Kanuna göre, banka en az çek bedelinin karşılıksız kalan kısmından 4.000 TL’ye kadar olan miktarı (veya yasal güncel tutarı) ödemek zorundadır. Bu ödeme yapılmazsa, banka da sorumluluk altına girebilir.
4. Karşılıksızdır İşlemi Tutanağının Önemi
Bu işlem, alacaklının hem icra takibine hem de cezai şikâyete dayanak oluşturur.
Çek üzerinde “karşılıksızdır” şerhi bulunmayan bir çek için doğrudan hukuki işlem başlatılamamaktadır.
5. Elektronik Çeklerde (e-Çek) Uygulama
2025 itibarıyla bazı bankalar dijital çek (e-çek) sistemine geçmiştir. Bu durumda da “karşılıksızdır” kaydı elektronik ortamda yapılır ve aynı hukuki sonuçları doğurmaktadır.
Karşılıksızdır işlemi, çekin ödenmemesi durumunda izlenecek tüm hukuki yolların temelini oluşturur. Bu aşamadan sonra alacaklı, hem icra takibi hem de cezai yaptırımlar yoluna gidebilir. Uzman icra avukatı ile çalışmak süreci kolaylaştırır ve hak kaybını önler.
Çekin Bankaya İbrazı ve Süresi
Bir çekin tahsil edilebilmesi için en önemli şart, çekin kanunda belirlenen süreler içinde bankaya ibraz edilmesidir. “İbraz” terimi, çekin ödeme amacıyla muhatap bankaya sunulması anlamına gelmektedir. Türk Ticaret Kanunu’na göre çek, ödeme aracı niteliğinde olduğundan, süresinde ibraz edilmediğinde hem karşılıksızdır işlemi yapılamaz hem de alacaklının bazı yasal hakları zayıflar.
Çekin bankaya ibrazı, genellikle çekin üzerinde yazılı ödeme yeri esas alınarak yapılmaktadır. Yani çek hangi bankada veya şubede ödenmek üzere düzenlendiyse, ibraz işlemi o bankaya yapılmalıdır. Banka, çek kendisine ibraz edildiğinde hesapta yeterli bakiye bulunup bulunmadığını kontrol eder. Eğer çek bedelini karşılayacak kadar para varsa, ödeme yapılır; aksi hâlde banka, çekin arka yüzüne “karşılıksızdır” şerhini düşer.
İbraz süresi, çekin düzenlendiği yer ile ödeneceği yerin aynı olup olmamasına göre değişir. Türk Ticaret Kanunu’nun 796. maddesine göre;
Bu süreler, çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihinden itibaren hesaplanır. Sürelerin kesin olması nedeniyle, alacaklının çeki zamanında bankaya sunması son derece önemlidir. Zira ibraz süresi dolduktan sonra yapılan başvurularda banka karşılıksızdır işlemi yapmaz ve alacaklı, çekin kıymetli evrak niteliğine dayanarak değil, ancak temel borç ilişkisine dayanarak alacak talep edebilmektedir.
Uygulamada sıkça karşılaşılan bir diğer durum da, ibraz süresinin son gününün resmî tatile denk gelmesidir. Böyle bir durumda, çek tatili izleyen ilk iş günü ibraz edilebilir. Bu kural, sürenin kaybedilmesini önlemek amacıyla kanunda açıkça düzenlenmiştir.
Sonuç olarak, çekin bankaya zamanında ibraz edilmesi hem karşılıksız çek tespiti hem de icra takibi veya cezai şikâyet hakkının kullanılabilmesi açısından büyük önem taşır. Süresi geçmiş bir ibraz, alacaklının hak arama yollarını sınırlandırabilir ve çekin tahsilini zorlaştırabilmektedir. Bu nedenle çek düzenleyenler kadar, çeki tahsil etmek isteyen alacaklıların da ibraz sürelerine titizlikle dikkat etmesi gerekmektedir.
İbraz Süresi Geçen Çek Nasıl Tahsil Edilir?
Çek, keşide edildiği tarihten itibaren belirli süre içinde bankaya ibraz edilmek zorundadır. Bu süre, çekin düzenlendiği yer ile ödeme yeri arasındaki mesafeye göre değişiklik gösterir. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 796. maddesi uyarınca; çekin düzenlendiği ve ödeneceği yer aynı şehirde ise on gün, farklı şehirlerde ise bir ay içinde ibraz edilmelidir. Yurt dışında düzenlenen çeklerde ise bu süre, ülkeler arası mesafeye bağlı olarak üç aya kadar uzayabilmektedir.
İbraz süresi içinde çekin bankaya sunulması, çekin karşılığının ödenip ödenmeyeceğini belirleyen en kritik aşamadır. Süresi içinde ibraz edilmeyen çeklerde, banka ödeme yapma yükümlülüğü altında değildir ve çekin karşılıksız çıkması durumunda karşılıksız çek işlemleri yapılamamaktadır. Dolayısıyla çekin geçerli bir hukuki koruma sağlaması ve çek hamilinin haklarını kaybetmemesi için ibraz süresi kesinlikle kaçırılmamalıdır.
Çekin ibrazı sırasında, çekin keşide tarihi, tutarı, imzalar ve keşide yeri gibi bilgilerin eksiksiz ve doğru şekilde yer alması gerekmektedir. Banka, ibraz anında bu unsurları kontrol eder. Eksik ya da hatalı düzenlenen çekler, ibraz süresi içinde sunulsa dahi hukuken geçerli kabul edilmeyebilir.
Çekin bankaya zamanında ibraz edilmesi hem çekin geçerliliği hem de çek hamilinin alacak hakkını koruyabilmesi açısından büyük önem taşır. Süresi geçmiş bir çek, sadece adi senet niteliğinde değerlendirileceğinden, çek hukukunun sağladığı avantajlar ortadan kalkar.
Çek İbraz Süresi Kaçırılırsa Ne Olur?
Çekin bankaya ibraz süresi, çek hamilinin alacağını güvence altına alabilmesi için kritik öneme sahiptir. İbraz süresi kaçırıldığında, çek artık karşılıksız çek statüsünde değerlendirilemez ve bankadan “karşılıksızdır” şerhi alınamaz. Bu durumda alacaklı, çekten doğan haklarını doğrudan çek kanunu çerçevesinde değil, temel borç ilişkisine dayanarak talep etmek zorunda kalır.
Bunun sonuçları şunlardır:
Bu nedenle çek hamilinin, çekin düzenlendiği tarihten itibaren ibraz süresini kesinlikle takip etmesi, hem alacağın güvenceye alınması hem de hukuki hakların korunması açısından büyük önem taşır.
Çekten Cayma Nedir?
Çekten cayma, çekin düzenlendikten sonra keşidecinin yazdığı çeki geri alma veya ödemeyi durdurma girişimidir. Türk Ticaret Kanunu ve Çek Kanunu çerçevesinde, çek keşide edildikten sonra alacaklıya teslim edildiği andan itibaren cayma hakkı sınırlıdır. Yani keşideci, çek ibraz edilmeden önce belirli şartlarda cayma talebinde bulunabilir; ancak çek ibraz edildikten sonra cayma hakkı ortadan kalkar.
Çekten cayma genellikle şu durumlarda gündeme gelir:
Ancak unutulmamalıdır ki, çek karşılıksız çıkma riskine karşı güvence sağlayan bir ödeme aracıdır. Bu nedenle cayma işlemi, alacaklının haklarını zedeleyecek şekilde keyfi olarak kullanılamamaktadır. Çekten cayma durumunda, keşidecinin yapabileceği işlemler ve alacaklının hakları hukuki yollarla korunmaktadır. Keşideci taraf olarak çekten cayılması durumlarında profesyonel icra avukatına başvurmak hakkınızı korumak açısından önem taşır.
Zamanaşımına Uğramış Çeklerin Tahsili
Çekler, belirli bir ibraz süresi ve zamanaşımı süresi içinde tahsil edilmediğinde, hukuki haklar sınırlanabilir. Türk Ticaret Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu uyarınca, çekin ibraz süresi geçtikten sonra bankaya sunulması hâlinde “karşılıksızdır” şerhi konulamaz. Ancak bu, çekin tamamen tahsil edilemeyeceği anlamına gelmez; alacaklı hâlâ temel alacak ilişkisine dayanarak hukuki yollara başvurabilir.
Zamanaşımı Süresi
Zamanaşımına Uğramış Çeklerin Tahsili
Zamanaşımına uğramış bir çek için izlenebilecek yollar şunlardır:
Zamanaşımına uğramış çeklerde alacaklının hakları kısıtlandığı için, ibraz ve takip sürelerini iyi takip etmek kritik öneme sahiptir. Böylece çekin sağladığı hukuki avantajlar korunabilir ve tahsilat süreci daha hızlı ilerleyebilir. Tüm bu sürecin sağlıklı ilerlemesi için icra avukatına başvuru ve uzman avukat desteği tavsiye edilir.
Karşılıksız Çekin İcra Takibi ile Tahsili
Karşılıksız çıkan bir çek, alacaklı için hem ekonomik hem de hukuki bir sorun yaratır. Böyle bir durumda, alacaklıların başvurabileceği en etkili yöntemlerden biri icra takibidir. İcra takibi, çekin karşılıksızdır şerhi düşüldükten sonra başlatılır ve bu süreç hem hızlı tahsilat hem de borçlunun malvarlığına yönelik önlemler açısından büyük önem taşır.
İcra takibi süreci, öncelikle icra dairesine başvuru ile başlar. Alacaklı, çekin aslını ve bankanın düşmüş olduğu karşılıksızlık şerhini ekleyerek dilekçe verir. İcra dairesi, borçluya ödeme emri tebliğ eder. Borçlu, tebliğden itibaren 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz gelmezse, icra takibi doğrudan tahsilat ile sonuçlanır ve alacaklı, çek bedelini hızlı bir şekilde tahsil edebilir.
Borçlu itiraz ettiğinde ise süreç mahkemeye taşınır. Mahkeme, itirazın gerekçelerini inceler ve çekin tahsili ile ilgili nihai kararı verir. Bu aşamada, alacaklının elinde çekin orijinal nüshası ve bankanın düşmüş olduğu karşılıksızdır şerhi bulunması büyük önem taşır. Bu belgeler, alacaklının haklarını güvence altına alır ve mahkeme sürecini hızlandırır.
İcra takibi, alacaklıya sadece çek bedelini tahsil etme imkânı sağlamaz; aynı zamanda borçlunun malvarlığı üzerinde haciz veya teminat işlemleri başlatma olanağı da sunar. Böylece, çekten kaynaklı alacaklar güvence altına alınır ve alacaklının mağduriyeti azaltılır. Ayrıca, icra takibi süreci, alacaklıya cezai haklarını kullanma ve borçluyu sorumluluk altına alma fırsatı da tanır.
Karşılıksız çeklerde icra takibi, hem ticari güvenliği hem de alacaklının haklarını koruyan kritik bir hukuki araçtır. Sürecin doğru şekilde yürütülmesi, tahsilatın hızlı ve etkin bir biçimde gerçekleşmesini sağlar. Alacaklıların, ibraz süresine ve belgelerin eksiksiz olmasına dikkat etmeleri, icra takibinin sorunsuz işlemesini garanti eder.
Çek Karşılığı Alacağın Tahsili
Çek, alacaklıya ödeme garantisi sunan bir kıymetli evrak olduğundan, tahsil süreci özellikle ticari ilişkilerde büyük önem taşır. Karşılıksız çek tahsili gibi durumların dışında, çek bedelinin hesapta mevcut olduğu ve ibraz süresine uyulduğu durumlarda alacaklı, çek karşılığı alacağını hızlı ve güvenli bir şekilde tahsil edebilir.
Çek karşılığı alacak tahsili genellikle şu adımlarla gerçekleşir:
Tahsilat sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar:
Çek karşılığı alacağın tahsili, ticari güvenliği sağlayan hızlı ve etkili bir yöntemdir. Alacaklılar, çekin doğru şekilde ibraz edilmesi ve hesapta yeterli bakiye bulunması durumunda alacaklarını güvenle tahsil edebilir. Aksi durumlarda ise karşılıksız çek prosedürleri ve icra takibi devreye girer.
Karşılıksız Çek Tahsili Ne Kadar Sürer?
Karşılıksız çeklerin tahsil süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. Çek tahsil sürecinin hızlı veya uzun olmasını etkileyen en önemli etkenler arasında ibraz süresi, bankanın işlem hızı, borçlunun malvarlığı durumu ve icra takibine itiraz edilip edilmediği yer alır.
Öncelikle, çek bankaya ibraz edildiğinde ve karşılıksızdır şerhi düşüldüğünde, alacaklı icra takibi başlatabilir. Borçlu itiraz etmezse, tahsilat genellikle 1-2 hafta içinde tamamlanabilir. Ancak borçlu itiraz ederse, süreç mahkeme sürecine taşınır ve bu aşamada tahsilat süresi aylar veya bazı durumlarda bir yılı aşkın süreye uzayabilir.
Süreyi etkileyen diğer faktörler şunlardır:
Pratikte, karşılıksız çek tahsili süreci genellikle 1-6 ay arasında tamamlanabilir. Ancak itirazlı ve malvarlığı yetersiz borçlular için bu süre daha uzun olabilir. Bu nedenle alacaklıların, çekin ibrazını zamanında yapmaları ve tüm belgeleri eksiksiz sunmaları büyük önem taşır.
Karşılıksız çek tahsil süresi, borçlu ve alacaklının durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Hızlı tahsilat için ibraz süresi, belge düzeni ve icra takibi prosedürlerine dikkat edilmesi gerekir. İcra avukatıyla süreç yönetimi tavsiye edilir.
Karşılıksız Çekte Sorumluluk Kimdedir?
Karşılıksız çek düzenlendiğinde, hukuki sorumluluk yalnızca çekin keşidecisi ile sınırlı değildir; çekin tedavüle çıkması sürecinde diğer tarafların da belirli sorumlulukları bulunmaktadır. Türk Ticaret Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu çerçevesinde, karşılıksız çekin yol açtığı hukuki sonuçlar, keşideci, aval verenler ve bankalar açısından farklılık gösterir.
Çekin karşılıksız çıkmasından en temel olarak sorumlu kişi, çeki düzenleyen (keşideci) kişidir. Keşideci, çek bedelinin ödenmesini sağlamamakla hem alacaklıya karşı tazminat yükümlülüğü altına girer hem de cezai sorumluluk doğurur. 5941 sayılı Çek Kanunu’na göre, keşideci, çek bedelini ödememesi durumunda cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
Çekte aval verilmişse, aval verenler de çekin ödenmemesi durumunda düzenleyici ile birlikte sorumlu kabul edilir. Aval veren kişiler, çek bedelini ödemekle yükümlüdür ve icra takibi veya dava süreçlerinde keşideci ile birlikte muhatap alınabilirler.
Bankalar, çekin ibraz süresi içinde ve kanuna uygun şekilde sunulmasından sorumludur. Ancak banka, hesapta yeterli bakiye bulunmaması durumunda çek bedelini ödememekle birlikte, karşılıksızdır şerhini eksiksiz düşmekle yükümlüdür. Banka, bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, alacaklıya karşı hukuki sorumluluk doğabilir.
Alacaklı, karşılıksız çekle ilgili haklarını kullanırken ibraz süresi, çekin aslı ve bankanın düşmüş olduğu karşılıksızdır şerhi gibi unsurları takip etmelidir. Aksi halde alacaklı, hem tahsil sürecinde gecikme yaşar hem de bazı hukuki haklarını kaybedebilir.
Karşılıksız çekte birincil sorumluluk keşideciye aittir. Aval verenler ve bankalar ise belirli koşullarda sorumluluk taşır. Alacaklı, bu sorumlulukları doğru şekilde takip ederek hem tahsilatını güvence altına alabilir hem de hukuki haklarını koruyabilmektedir. Bu süreç karmaşık bir süreçtir. Alacaklının hukuki destek talebinde bulunması ve uzman icra avukatı desteği alması süreci ve tahsilatı kolaylaştırır.
Karşılıksız Çek Konusunda İcra Avukatının Önemi
Karşılıksız çek tahsili süreci, teknik ve hukuki açıdan karmaşık bir süreçtir. Çek bedelinin ödenmemesi durumunda, alacaklılar hem icra takibi hem de cezai süreçler ile karşı karşıya kalabilmektedir. Bu noktada, deneyimli bir icra avukatının sürece dahil olması, hak kayıplarını önlemek ve tahsilatı hızlandırmak açısından kritik öneme sahiptir.
İcra avukatı, sürecin her aşamasında alacaklıya rehberlik eder:
Deneyimli bir icra avukatı, sürecin doğru ve hızlı ilerlemesini sağlayarak, alacaklının zaman ve maliyet kaybını minimize eder. Ayrıca hukuki hataların önüne geçer ve borçlunun kötü niyetli girişimlerine karşı alacaklıyı korur.
Karşılıksız çek tahsilinde icra avukatı, sadece hukuki prosedürleri yürütmekle kalmaz; aynı zamanda alacaklının haklarını güvence altına alan stratejik bir çözüm ortağıdır. Tahsilat sürecinin etkin ve sorunsuz ilerlemesi için bu profesyonel destek kritik bir rol oynar.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Nedir?
Karşılıksız çek düzenleme suçu, Türk Ceza Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu çerçevesinde cezai yaptırımı olan bir suç türüdür. Bu suç, çeki düzenleyen kişinin hesabında yeterli para bulunmaması veya çek bedelini ödememe niyetiyle çek keşide etmesi durumunda ortaya çıkar. Amaç, çek aracılığıyla alacaklıyı mağdur etmek ve ticari güveni zedelemektir.
Suçun oluşabilmesi için bazı koşullar gerekir:
Bu suç, hem cezai hem de hukuki yaptırımlar doğurur. Ceza olarak, genellikle hapis cezası veya adli para cezası söz konusu olabilir. Hukuki yaptırımlar ise, alacaklının icra takibi veya dava yoluyla alacağını tahsil etmesi şeklinde uygulanır.
Pratikte, karşılıksız çek düzenleme suçunun tespiti, bankanın düşürdüğü karşılıksızdır şerhi ve mahkeme kayıtları ile yapılır. Alacaklı, bu süreçte hukuki destek alarak hem cezai süreçte şikâyetçi olabilir hem de alacağını tahsil edebilir.
Karşılıksız çek düzenleme suçu, ticari güvenliği korumak ve alacaklının haklarını güvence altına almak amacıyla ciddi hukuki sonuçlar doğuran bir suçtur. Alacaklılar, karşılıksız çek ile karşılaştıklarında hem icra takibi hem de cezai şikâyet yollarını doğru şekilde kullanmalıdır.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme
Karşılıksız çek düzenleme suçu, hem cezai hem de ticari boyutu olan bir suç olduğundan, hangi mahkemenin görevli ve yetkili olduğu büyük önem taşır. Türk Ceza Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu uyarınca, bu suçun soruşturulması ve yargılanması adli merciler aracılığıyla gerçekleştirilir.
Görevli Mahkeme
Karşılıksız çek suçlarına ilişkin ceza mahkemeleri görevlidir. Suçun niteliği itibarıyla, genellikle asliye ceza mahkemeleri dava açar ve yargılama sürecini yürütür. Bu mahkemeler, çekin düzenlendiği yer, ödeme yeri ve mağdurun ikametgahına göre belirlenen yetkili adliye dairelerinde yargılama yapar.
Yetkili Mahkeme
Yetki, genellikle çeki ibraz eden banka şubesinin bulunduğu yer veya keşidecinin ikamet ettiği yer mahkemesi esas alınarak belirlenir. Bu yetki, mağdurun veya alacaklının davayı en uygun şekilde takip edebilmesini sağlar. Ancak bazı durumlarda, tarafların anlaşması veya çekin ödenme yeri, yetkiyi değiştirebilir.
Karşılıksız Çek Suçunda Şikâyet Süresi ve Cezai Yaptırımlar
Karşılıksız çek suçunda, alacaklının şikâyette bulunma süresi ve bu sürecin sonuçları, hem hukuki hakların korunması hem de ticari güvenin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Türk Ceza Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu uyarınca, karşılıksız çek suçları şikâyete bağlı suçlar kapsamına girer; yani mağdurun şikâyeti olmadan kamu davası açılamaz.
Şikâyet Süresi
Cezai Yaptırımlar
Karşılıksız çek düzenleme suçu tespit edildiğinde, keşideciye yönelik cezai yaptırımlar uygulanır:
Şikâyet süresi ve cezai yaptırımların doğru takip edilmesi, alacaklının hak kaybını önler ve ticari ilişkilerde güveni sağlar. Ayrıca, hukuki destek alınması, şikâyet sürecinin hızlı ve doğru bir şekilde yürütülmesini garanti eder.
Karşılıksız çek suçunda şikâyet süresine dikkat etmek, hem alacaklının cezai haklarını kullanabilmesi hem de tahsilat sürecinin güvenli bir şekilde ilerlemesi açısından hayati önem taşır. Şikâyetin zamanında yapılması ve doğru hukuki adımların atılması, alacaklının hak kaybı yaşamadan süreci tamamlamasını sağlar.
SIKÇA SORULAN SORULAR(SSS)
Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız çek, bankada yeterli para bulunmayan veya ödenmeyen çeklerdir. Bu çekler, alacaklının tahsilat hakkını kısıtlar ve cezai yaptırıma tabidir.
Karşılıksız Çek Nasıl Tahsil Edilir?
Alacaklı, çekin karşılıksız çıktığını gösteren banka şerhi ile icra takibi veya dava yoluna başvurarak tahsil edebilir.
Karşılıksız çek tahsil edilebilir mi?
Evet, alacaklı icra takibi veya mahkeme yoluyla çek bedelini tahsil edebilir.
Karşılıksız çekin cezası nedir?
Karşılıksız çek düzenlemek cezai suç olup, hapis veya adli para cezası ile sonuçlanabilir.
Karşılıksız çek için icra takibi nasıl başlatılır?
Alacaklı, çekin orijinali ve bankadan alınan “karşılıksızdır” şerhi ile icra dairesine dilekçe vererek takip başlatır.
İbraz süresi geçmiş çek için ne yapılabilir?
İbraz süresi geçmiş çekler için icra takibi veya alacak davası açılabilir; cezai haklar genellikle geçersiz olur.
Çekin karşılıksız çıkması durumunda ne yapılır?
Alacaklı, çekin karşılıksız çıktığını banka şerhi ile tespit ettikten sonra icra takibi veya dava yoluna başvurmalıdır.
Karşılıksız çekin arkasına ne yazılır?
Genellikle çekin arkasına “Karşılıksızdır, bankadan şerh alınmıştır” yazılır ve imza eklenir.
Karşılıksız çeke banka ne kadar öder?
Banka, hesabında yeterli bakiye yoksa çek bedelini ödemez ve karşılıksızdır şerhi düşer.
Karşılıksız çekten kim sorumludur?
Birincil sorumlu keşidecidir; aval veren veya ciro eden kişiler de belirli şartlarda sorumluluk taşır.
Karşılıksız çekten dolayı hapis cezası var mı?
Evet, kasıtlı olarak karşılıksız çek düzenleyen kişi hapis veya adli para cezası alabilir.
Avukat olmadan karşılıksız çek tahsil edilebilir mi?
Evet, icra takibi başlatmak için avukat şart değildir; ancak süreç karmaşıksa hukuki destek süreci hızlandırır.
Banka karşılıksız çek durumunda ne yapar?
Banka, çek bedelini ödemeyip karşılıksızdır şerhi düşer ve durumu ilgili taraflara bildirir.
Ciro edilen çek ödenmezse ne olur?
Ciro eden kişi, çek bedelini ödemekle yükümlü olabilir; alacaklı icra yoluyla tahsilat yapabilir.
Karşılıksız çek icra takibi süresi ne kadar?
İcra takibi, itiraz yoksa 1-2 hafta içinde tamamlanabilir; itiraz varsa süreç aylarca sürebilir.
Karşılıksız çek ciro edenin sorumluluğu
Ciro eden, çekin bedelini ödemekle yükümlüdür; alacaklı icra takibi ile ciro edene başvurabilir.
Karşılıksız çek yazdırma süresi
Çek yazdırma süresi, çekin keşide tarihinden itibaren bankaya ibraz süresi kadar geçerlidir.
Takastaki çek ödenmezse ne olur?
Takastaki çek ödenmezse, alacaklı icra veya dava yoluyla tahsilat yapabilir; borçlu cezai sorumlulukla karşılaşabilir.
Karşılıksız çek zamanaşımı süresi ne kadar?
Cezai şikâyet için 6 ay, alacak tahsilatı için 1 yıl zamanaşımı süresi vardır.
Karşılıksız çek icra takibi nasıl yapılır?
Alacaklı, çek aslı ve bankadan alınan karşılıksız şerhi ile icra dairesine başvurarak ödeme emri çıkarır, borçluya tebliğ edilir ve itiraz yoksa tahsilat sağlanır.
