ADLİ SİCİL ve ARŞİV KAYDI NASIL SİLİNİR?

ADLİ SİCİL ve ARŞİV KAYDI NASIL SİLİNİR?

Halk arasında “sabıka kaydı” olarak da bilinen “adli sicil kaydı”, kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirlerinin, mahkûmiyet bilgilerinin bulunduğu Adalet Bakanlığına bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nce tutulan kayıttır. Kişilerin gerek Türk mahkemeleri gerekse yabancı ülke mahkemeleri nezdinde almış oldukları ve Türk Hukukuna göre tanınan tüm mahkûmiyet kararları adli sicil kaydına kaydedilir. Arşiv kaydı ise, şartları oluşup adli sicil kaydının silinmesinden sonra, adli sicil kaydında yazan bilgilerin aynen aktarıldığı kayıttır. Arşiv kaydı, adli sicil belgesinde adli sicil kaydı ile birlikte bulunur.

Bu kayıtlar, insanların hayatlarının herhangi bir bölümünde önlerine çıkabilmekte, kişisel, sosyal ve iş hayatlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu nedenle bu kayıtlar kişiler için oldukça önemlidir. Vatandaşlar adli sicil kayıtlarına e-devlet aracılığıyla ulaşabilecekleri gibi, bulundukları yer adliyelerinde bulunan adli sicil müdürlükleri vasıtasıyla da ulaşabilirler. Bazı şartların varlığı halinde de adli sicil ve arşiv kaydının silinmesini isteyebilirler.

Bu çerçevede, bu yazımızda adli sicil (sabıka) ve arşiv kaydı nedir, bu kayıtlarda neler yer alır, adli sicil ve arşiv kayıtları ne zaman silinir, nasıl silinir, arşiv bilgileri nasıl istenir, adli sicil ve arşiv kayıtlarının silinme şartları nelerdir sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.

ADLİ SİCİL KAYITLARI NASIL TUTULUR?

Hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk Hukukuna göre tanınan mahkûmiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye'de suç işlemiş olan yabancıların kayıtları da dahil tüm adlî sicil bilgileri; mahallinde bilgisayar ortamına aktarılmasını takiben, Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğündeki Merkezî Adlî Sicilde tutulur.

ADLİ SİCİLE HANGİ BİLGİLER KAYDEDİLİR?

Türk mahkemeleri tarafından vatandaş veya yabancı hakkında verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri adlî sicile kaydedilir. Bu bağlamda;

•         Hapis cezaları ile ilgili olarak;
•   Hapis cezasına mahkûmiyet kararı,
•   Koşullu salıverilme kararı, ,
•   Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar,
•   Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar,
•   Hapis cezasının infazının tamamlandığı hususu,

•         Hapis cezasının ertelenmesi halinde;
•   Denetim süresi,
•   Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,
•   Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar,

•         Adlî para cezası ile ilgili olarak;
•   Adlî para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü,
•   Adlî para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,
•   Adlî para cezasının tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu,
•   Adlî para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,

•         Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkûmiyet halinde;
•   Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak, adlî para cezasına mahkûmiyet veya güvenlik tedbiri uygulanması hükmü,
•   Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolayısıyla hapis cezasının infazına ilişkin karar,
•   Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar,

•         Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma ile ilgili olarak;
•   Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar,
•   Mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar,

•         Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar,
•         Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar,
•         Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar,
•         Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı,
•         Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar,
•         Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlar, Adlî sicile kaydedilir.

ADLİ SİCİLE KAYDEDİLMEYECEK BİLGİLER

Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa bile;

•         Disiplin suçlarına ve sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri,
•         Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar,
•         İdarî para cezasına ilişkin kararlar, Adlî sicile kaydedilmez.

DİĞER BİLGİLERİN KAYDI

Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak mahkeme, hâkim veya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir.

Karşılıksız yararlanma suçunda etkin pişmanlıktan yararlanması dolayısıyla şüpheli, sanık veya hükümlü hakkında verilen kararlar adlî sicilde bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Onbeş yıl süreyle muhafaza edilen bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından istenmesi halinde verilebilir.

ADLİ SİCİL BİLGİLERİ VERİLEBİLECEK OLANLAR

Adlî sicil bilgileri, kullanılış amacı belirtilmek suretiyle;

•         İlgili kişiye veya vekâletnamede açıkça belirtilmek koşuluyla vekiline,
•         Kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına,
•         Yabancı devletler tarafından istenilen adlî sicil bilgileri mütekabiliyet esasına göre, verilebilir.

ADLİ SİCİL BİLGİLERİNİ VEREBİLECEK MERCİLER

Adlî sicil bilgileri; mahalli adlî sicillerde Cumhuriyet başsavcılıklarınca, kaymakamlıklarca yurt dışında elçilik ve konsolosluklarca, merkezî adlî sicilde ise Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce verilir.

ADLİ SİCİL BİLGİLERİ NASIL SİLİNİR?

Adlî sicildeki bilgiler;

•         Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
•         Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
•         Ceza zamanaşımının dolması,
•         Genel af, Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.

Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinir.

Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilen adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.

ARŞİV KAYITLARININ KİMLER İSTEYEBİLİR?

Arşiv bilgileri;

•         Kullanılış amacı belirtilmek suretiyle, kişinin kendisi veya vekâletnamede açıkça belirtilmiş olmak koşuluyla vekili,
•         Bir soruşturma veya kovuşturma kapsamında Cumhuriyet başsavcılıkları, hâkim veya mahkemeler,
•         Yetkili seçim kurulları,
•         Özel kanunlarda gösterilen hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşları, Tarafından istenebilir.

Kanunda açıkça belirtilmediği takdirde, kişi hakkında alınacak bir karar veya yapılacak bir işlemle ilgili olarak, bir yakınının adlî sicil ve arşiv kayıtları istenemez ve bu bilgiler, kişiyi herhangi bir haktan yoksun bırakmak için dayanak olarak kullanılamaz.

Onsekiz yaşından küçüklerle ilgili adlî sicil ve arşiv kayıtları; ancak soruşturma ve kovuşturma kapsamında değerlendirilmek üzere Cumhuriyet başsavcılıkları, hâkim veya mahkemelerce istenebilir.

ADLİ SİCİL ve ARŞİV KAYITLARININ GİZLİLİĞİ

Adlî sicil ve arşiv bilgileri gizlidir. Bu bilgiler, görevlilerce açıklanamaz ve kayıtların verildiği kişi, kurum ve kuruluşlarca veriliş amacı dışında kullanılamaz.

ARŞİV KAYITLARI NASIL SİLİNİR?

Arşiv kayıtları;

• İlgilinin ölümü üzerine,
• Anayasanın 76. maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
• Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,
• Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,

• Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.

Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.

Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.

Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir.

YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkûmiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilir. Bunun için;

•         Mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olması,
•         Kişinin bu süre zarfında yeni bir suç işlememiş olması ve hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaat oluşması, gerekir.

 Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukukî nedenle son verilmiş olması halinde, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilmesi için, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren beş yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu süre kişinin mahkûm olduğu hapis cezasına üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olamaz.

Yasaklanmış hakların geri verilmesi için, hükümlünün veya vekilinin talebi üzerine, hükmü veren mahkemenin veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkemenin karar vermesi gerekir.

Mahkeme bu husustaki kararını, dosya üzerinde inceleme yaparak ya da Cumhuriyet savcısını ve hükümlüyü dinlemek suretiyle verebilir. Yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi halinde, adlî sicil arşivine kaydedilir. Yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna başvurulması nedeniyle oluşan bütün masraflar hükümlü tarafından karşılanır.