Haciz, borçluya karşı borcunun vadesinde ödememesi durumunda alacaklı adına ortaya çıkan bir imkandır. Bu imkan borcun tahsilini sağlamak amacıyla borçlunun mal ve haklarına icra ve mal müdürlüğünün aracılığıyla el konularak gerçekleştirilir. Haczin konusu, borçlunun taşınırları, taşınmazları ve hakları üzerindeki alacaklının alacak miktarı kadardır.
Alacaklı icra dairesine başvurarak icra takibi için talepte bulunur. Bu icra takibi talebi neticesinde borçluya icra dairesinden ödeme emri veya icra emri gelmektedir. Bu emirlere itiraz etmek isteyen borçlu yasal süre içerisinde borcuna itiraz etmez ise icra takibi kesinleşmiş olur. İcra takibinin kesinleşmesinden sonra borçlunun evine, bankadaki nakdine ve gayrimenkulleri üzerine haczin gereği uygulanabilir.
Haczin Kaldırılması
Borçlunun mal ve haklarında haczin kaldırılması için iki yol mevcuttur. Bunlardan ilki, İcra İflas Kanununda yer alan sürelerin geçmesi, ikincisi de ya alacaklının bizzat ya da alacaklının vekilinin talebidir.
Kanun Gereği Haczin Kalkması
İcra müdürlüğü mal veya hakların üzerinden haczin kaldırılması için borçlunun talebi olmadıkça resen harekete geçemez. Borçlu, kanuni sürelerin geçtiği iddiasıyla haczin kaldırılmasını kendisi talep etmelidir. Bu süreler İcra İflas Kanunu madde 106 uyarınca taşınırlarda 6 ay, taşınmazlarda 1 yıldır. Borçlunun bu talebinin neticesinde, bu kanuni süreler içerisinde haczin konusu mallara satış talep edilmediği ve satış avansı yatırılmadığı durumlarda bu haciz düşer. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. O da taşınmazların haczinin kaldırılmasındaki farklılıktır. Taşınmazlara haciz müzekkere ile konulduğundan kaldırılması işlemi de müzekkere aracılığıyla olmalıdır. Haczin kaldırılması talebinin kabulü halinde icra müdürlüğü ilgili tapu sicil müdürlüğüne haciz fek müzekkeresi yazacak ve - müzekkereleri, yönetmelik gereği posta yoluyla kabul etmek zorunda olduğundan- posta yoluyla göndermek için borçludan tebligat masrafları istenecektir. Taşınır malların haczinin kaldırılmasında ise yeddiemin deposunda bulunan taşınır mallar veya motorlu taşıtların tesliminde icra görevlisinin bulunması ve yed-i emin deposunda bulunduğu süredeki depo ücreti talep edilir.
Alacaklının veya Vekilinin Talebi Üzerine Haczin Kalkması
Alacaklının bizzat ya da vekilinin talebiyle harçlı ya da harçsız olarak haczin kaldırılmasını her zaman talep edilebilir. Eğer alacaklı alacağından feragat ederek haczin kaldırılmasını talep ediyorsa takip tutarı üzerinden hesaplanacak olan feragat harcını yatırmak mecburiyetindedir. Alacaklı haricen tahsil durumunda, borçludan alacağını haricen tahsil ettiğini icra dosyasına beyan ederek haczi kaldırabilir. Bu imkanın kullanılabilmesi için icra müdürlüğü tarafından takip tutarı üzerinden tahsil harcı hesap edilecektir. Bu harç yatırılmadıkça icra müdürlüğü haczi kaldırmaz. Harcı kimin yatırdığı önemli değildir. Önemli olan harcın yatırılmasıdır. Yargıtay kararıyla dosyada birden fazla haciz mevcut ise hacizlerden birinin kaldırılmasının talebinde harçların yatırılmasına gerek yoktur.
Haczin usulsüz yapıldığına dair bir durum söz konusu olduğunda borçlu mahkemeden haczin kaldırılmasını talep edebiliyor. Mahkeme kararı ile haczin kaldırılması mümkün olabiliyor.