Miras paylaşımı, saklı pay, miras davası, tenkis davası ve miras hukuku uygulamaları; Türkiye’de en çok başvuru yapılan ve en fazla hukuki sorun yaşanan alanlardan biridir. Mirasbırakanın yaptığı vasiyet, bağış veya mal devri işlemleri saklı paylı mirasçıların miras hakkını zedelediğinde açılan tenkis davası, miras paylaşımında dengeyi sağlayan en önemli dava türüdür. 2025 yılında miras davalarının artmasıyla birlikte “tenkis davası nedir, saklı pay nasıl hesaplanır, tenkis davası ne kadar sürer, masrafları ne kadardır, kimler açabilir, kime karşı açılır?” gibi sorular merak edilmektedir. Bu makalede, özellikle miras paylaşımı, tenkis davası, saklı pay, miras davası, miras bölüşme gibi soru işareti uyandıran ve merak edilen konular hakkında detaylı rehber sunuyoruz.
Tenkis davası, mirasbırakanın saklı paylı mirasçının miras hakkını ihlal ettiği işlem ve tasarruflara karşı açılan, miras payının eski haline getirilmesini sağlayan son derece teknik bir davadır. Bu nedenle hem mirasçıların hak kaybı yaşamaması hem de mirasın doğru şekilde bölüşülmesi için sürecin uzman bir miras avukatı tarafından takip edilmesi büyük önem taşır. Aşağıda 2025 yılına göre güncel bilgilerle tenkis davası açma şartları, saklı pay hesaplaması, tenkis davası süresi, masraflar, avukatlık ücretleri, görevli mahkeme, bağışların iadesi, saklı pay ihlali tespiti gibi tüm sorularınızı adım adım yanıtlıyoruz.
Bu makale, Proaktif Hukuk ve Danışmanlık olarak miras davalarında yıllardır edindiğimiz tecrübeye dayanarak hazırlanmıştır ve amaç; miras paylaşımı konusunda hak kaybı yaşayan mirasçılara doğru, anlaşılır ve güncel bilgiler sunmaktır. Uzman miras avukatları tarafından hazırlanmış içerik sayesinde hem aradığınız bilgileri hızlıca bulabilir hem de 2025 yılı güncel miras hukuku uygulamalarına dair net ve güvenilir bilgiye ulaşabilirsiniz.
Miras ve Tenkis Davası Nedir?
Miras hukuku kapsamında en çok açılan dava türlerinden biri olan tenkis davası, mirasbırakanın yaptığı vasiyetname, bağış veya mal devri gibi tasarrufların saklı paylı mirasçıların miras hakkını ihlal etmesi durumunda başvurulan bir hukuk yoludur. Mirasbırakan, ölümünden önce mallarını istediği gibi tasarruf edebilse de kanun, belirli kişilere dokunulamaz bir miras payı, yani saklı pay tanımıştır. Mirasbırakan bu payı ortadan kaldıracak veya azaltacak şekilde tasarruf yaparsa, saklı payı zedelenen mirasçılar kendi haklarını korumak için tenkis davası açabilmektedir.
Tenkis davasının temel amacı, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı paya aykırı kısmını kanunun öngördüğü seviyeye çekmek, yani mirasın adil ve hukuka uygun bir şekilde paylaşılmasını sağlamaktır. Bu davada amaç, tasarrufun tamamen iptali değil, aşan kısmının azaltılması (tenkisi) ve mirasın dengeye getirilmesidir. Özellikle miras paylaşımı, mirasın bölüşülmesi, vasiyetnamenin etkisi ve bağışların iadesi gibi konularda yaşanan uyuşmazlıklarda tenkis davası kilit öneme sahiptir.
Günümüzde mirasbırakanın bir çocuğunu mirastan mahrum bırakmak için mallarını üçüncü kişilere devretmesi, ölümüne yakın yüksek miktarda bağışlar yapması veya vasiyetnameyle mirası eşit olmayan şekilde paylaştırması sıklıkla tenkis davasına konu olmaktadır.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, mirasbırakanın ölümünden sonra bazı mirasçıların mutlaka alması gereken, kanun tarafından koruma altına alınmış zorunlu miras payıdır. Mirasbırakan, sağlığında yaptığı tasarruflarla bu payı ortadan kaldıramaz, azaltamaz veya yok sayamaz. Saklı pay kurumu, mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü ile mirasçıların korunması arasındaki dengeyi sağlamak amacıyla Türk Medeni Kanunu tarafından düzenlenmiştir.
Saklı pay; miras paylaşımı, mirasın bölüşülmesi, vasiyetnamelerin geçerliliği ve tenkis davaları açısından son derece önemli bir kavramdır. Çünkü bir mirasçının saklı payının ihlal edildiğinin tespiti, tenkis davası açılabilmesi için gerekli en temel şarttır. Özellikle mirasbırakanın ölümüne yakın dönemlerde yaptığı yüksek bağışlar, bazı mirasçıları kayırıcı işlemler, tek bir kişiye mal bırakma amacı güden vasiyetnameler, saklı payın ihlal edildiği iddiasıyla en çok tenkis davası açılan durumlardır.
Saklı payı bulunan mirasçılar, miras bırakanın tasarruflarını beğenmese bile saklı payları oranında mirastan pay alma hakkına sahiptir. Dolayısıyla saklı pay, miras hukukunda dokunulamaz çekirdek miras payı niteliği taşımaktadır. Bu nedenle saklı payın ne olduğu, kimleri kapsadığı ve hangi oranda uygulandığı, miras paylaşımı ve tenkis davaları açısından kritik bir öneme sahiptir.
UZMAN MİRAS AVUKATLARIMIZDAN DESTEK ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ…
Kimler Saklı Paylı Mirasçı Olabilir? 2025
Saklı paylı mirasçılar, Türk Medeni Kanunu tarafından açıkça belirlenmiş olup yalnızca kanunda sayılan kişiler bu korumadan yararlanabilir. 2025 yılı itibarıyla saklı paylı mirasçılar şunlardır:
1. Altsoy (Çocuklar, torunlar)
Altsoy mirasçıları saklı paylı mirasçıların en geniş grubunu oluşturur. Mirasın önemli bir kısmı altsoya bırakılmak zorundadır. Mirasbırakanın çocukları hayattaysa saklı pay çocuklara aittir; çocuklar ölmüşse onların yerine torunlar geçer.
2. Sağ kalan eş (Belirli koşullarda)
Sağ kalan eş, altsoy birlikte mirasçıysa saklı pay hakkına sahiptir. Ancak saklı pay oranı diğer mirasçılara göre farklılık gösterir. Eş hem saklı pay hem de yasal miras payı bakımından özel bir korumaya sahiptir.
3. Anne ve baba (Üstsoy) – Sadece belirli durumlarda
Altsoy yoksa ve mirasbırakan anne-babasını mirasçı bırakıyorsa bu kişiler saklı paylı mirasçı olarak kabul edilir. Ancak altsoy bulunduğunda anne-babanın saklı pay hakkı ortadan kalkar.
4. Devlet – Saklı paylı mirasçı değildir
Devlet yalnızca mirasçısı olmayan kişilerin mirasını alır. Saklı pay hükümleri devlet için geçerli değildir.
Saklı paylı mirasçıların korunması ne anlama gelir?
Bu kişiler, mirasbırakanın yaptığı vasiyet, bağış veya devir işlemleri nedeniyle saklı paylarını alamazlarsa tenkis davası açarak miras paylarını geri alabilirler. Dolayısıyla saklı paylı mirasçı statüsü, tenkis davasının temel dayanağıdır.
Tenkis Davası Saklı Pay Nasıl Hesaplanır?
Tenkis davasında en kritik aşama saklı payın doğru hesaplanmasıdır. Mirasçının saklı payı doğru belirlenmediğinde, yapılan tenkis talebi ya yetersiz kalır ya da fazladan tenkis istenir ve dava reddedilebilir. Bu nedenle hesaplama süreci teknik bir hukuki değerlendirme gerektirir.
Saklı pay hesaplaması yapılırken aşağıdaki adımlar izlenir:
1. Mirasbırakanın Terekesi (Miras Bıraktığı Mal Varlığı) Belirlenir
Tereke; taşınmazlar, taşınırlar, banka hesapları, şirket hisseleri ve tüm diğer mal varlığı unsurlarından oluşur. Aynı zamanda borçlar ve cenaze giderleri de terekeden düşülür.
2. Tereke Değerine “Eklemeler” Yapılır (Ek Tasarruflar)
Saklı pay hesabında mirasbırakanın sağlığında yaptığı bazı kazandırmalar da terekeye eklenir. Bunlar:
Bu eklemeler yapılmadan saklı pay doğru hesaplanamaz.
3. Tasarruf Edilebilir Kısım Belirlenir
Mirasbırakan mal varlığının tamamı üzerinde serbestçe tasarruf edemez. Saklı paylı mirasçıların payları her zaman korunmak zorundadır.
Bu aşamada terekenin ne kadarının mirasbırakan tarafından serbestçe tasarruf edilebilir olduğu hesaplanır.
4. Mirasçıların Saklı Pay Oranları Uygulanır
Saklı pay oranları kanunda açıkça belirlenmiştir:
|
Mirasçı Grubu |
Yasal Pay |
Saklı Pay Oranı |
|
Altsoy (çocuklar, torunlar) |
Yasal payın tamamı |
1/2’si saklı paydır |
|
Eş (altsoy ile mirasçıysa) |
Eşin yasal payı |
1/4’ü saklı paydır |
|
Anne – Baba (üstsoy) |
Yasal pay |
1/4’ü saklı paydır |
Bu oranlar uygulanarak mirasçının almaya hak kazandığı minimum miras payı ortaya çıkar.
5. Saklı Payın Aşılıp Aşılmadığı Tespit Edilir.
Mirasbırakanın tasarrufları, saklı payı etkiliyorsa tenkis gerekir.
Örnek:
Mirasbırakan tüm mallarını bir çocuğuna devrettiyse, diğer çocuklar saklı paylarını alabilmek için tenkis davası açabilir.
6. Aşan Kısım Tenkise Tabi Tutulur
Saklı payı aşan tasarruflar oransal olarak azaltılır. Amaç tasarrufun iptali değil, saklı payın korunacak seviyeye indirilmesidir.
Saklı payın hesaplanması özellikle yüksek değerli taşınmazlar, şirket hisseleri ve mirastan mal kaçırma iddialarında daha karmaşık hâle gelir. Bu nedenle hesaplamanın uzman bir miras avukatı tarafından yapılması, davanın başarı şansını artırır.
Tenkis Davası Açma Şartları Nelerdir? 2025
Tenkis davası açılabilmesi için mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı payı ihlal etmiş olması gerekir. Türk Medeni Kanunu’na göre saklı paylı mirasçıların paylarının azaltılması veya ortadan kaldırılması, tenkis davasının en temel açma şartıdır. Mirasbırakanın vasiyetname ile tüm malını tek kişiye bırakması, ölümden önce yaptığı bağışlarla malvarlığının büyük kısmını devretmesi, görünürde satış şeklinde bağış yapması veya miras sözleşmesiyle bazı mirasçıları tamamen dışlaması gibi durumlar, tenkis davası açma koşullarının oluştuğunu gösterir.
Tenkis davası açmak isteyen mirasçının, öncelikle saklı paya sahip olması, ikinci olarak da mirasbırakanın tasarruflarının bu saklı payı azalttığını somut delillerle gösterebilmesi gerekir. Bu deliller arasında tapu kayıtları, banka hareketleri, satış ve bağış sözleşmeleri, vasiyetnameler, miras sözleşmeleri ve bilirkişi raporları bulunur. 2025 yılı uygulamasında mahkemeler, özellikle mirasbırakanın ölümünden kısa süre önce yaptığı taşınmaz devirlerini daha sıkı denetlemekte, bunların çoğunu “örtülü bağış” sayarak tenkis kapsamına dahil etmektedir. Bu nedenle miras paylaşımı ve saklı pay davalarında en kritik aşama, bu şartların doğru şekilde tespit edilmesidir.
Tenkis Davası Ne Zaman ve Hangi Durumlarda Açılır?
Tenkis davası, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı payı ihlal ettiği öğrenildiği andan itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Saklı pay ihlali ne zaman öğrenilmişse süre o tarihte başlar; ancak her hâlükârda tasarruf tarihinden itibaren 10 yıllık genel zamanaşımı uygulanır. Miras paylaşımında saklı payın zedelendiği fark edildiğinde, mirasçıların vakit kaybetmeden tenkis davası açması gerekir. Aksi takdirde zamanaşımı engeli nedeniyle hak kaybı yaşanabilir.
Tenkis davasının açılacağı tipik durumlar şunlardır:
– Mirasbırakanın bir mirasçıya aşırı kazandırma yapması,
– Tüm mallarının tek mirasçıya devredilmesi,
– Vasiyetnameyle saklı payların ihlal edilmesi,
– Ölümden kısa süre önce yapılan bağışlar,
– Görünürde satış şeklinde gerçekleştirilen devirler,
– Miras sözleşmeleri ile bazı mirasçıların dışlanması.
Bu tür durumlar, miras hukuku bakımından saklı pay ihlali şüphesi yaratır ve tenkis davası açılması için gerekli koşulları oluşturur. Özellikle mirasbırakanın mal kaçırma amacıyla yaptığı işlemler, 2025 yılı Yargıtay içtihatlarına göre tenkis kapsamında değerlendirilmektedir.
Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?
Tenkis davası, mirasbırakanın yaptığı tasarruftan yararlanan kişilere karşı açılır. Yani bağış yapılan kişi, vasiyetnameyle mal bırakılan kişi veya taşınmaz devrinden fayda sağlayan kişi davalı sıfatını taşır. Eğer mirasbırakan, malvarlığının büyük kısmını birden fazla kişiye devrettiyse, tüm bu kişiler hakkında müşterek veya ayrı ayrı tenkis davası açılabilir. Davalılar mirasçılar olabileceği gibi üçüncü kişiler de olabilir.
Tenkis davasında hedef, tasarruf edilen malların saklı paya yetecek düzeyde geri alınmasıdır. Bu nedenle davalar genellikle taşınmaz devri yapılan kişilere, mirasbırakanın yakın ilişkide olduğu kişilere veya görünürde satış yapılan üçüncü kişilere yöneltilir. Eğer tasarruftan birden fazla kişi yararlanıyorsa, mahkeme bunların her biri için ayrı tenkis hesabı yapar. Bu nedenle “Tenkis davası kime karşı açılır?” sorusunun yanıtı, tamamen mirasbırakanın yaptığı tasarrufun niteliğine ve yararlanan kişiye bağlıdır.
Tenkis Davası Kimler Açabilir, Kimler Açamaz?
Tenkis davasını yalnızca saklı paylı mirasçılar açabilir. Saklı paylı mirasçılar; altsoy (çocuklar, torunlar), anne–baba (altsoy yoksa) ve sağ kalan eşten oluşur. Bu kişilerin mirastan zorunlu payları kanunla korunmuştur. Dolayısıyla mirasbırakanın yaptığı tasarruflar bu payları azaltıyorsa, saklı pay sahibi bu payın iadesi için tenkis davası açabilir.
Tenkis davası açamayacak kişiler ise saklı paylı mirasçı olmayan kardeşler, yeğenler, uzak akrabalar veya mirasçılıktan çıkarılan kişilerdir. Ayrıca mirasbırakanın yaptığı tasarruflardan etkilenmeyen, saklı payı zedelenmeyen mirasçılar da tenkis davası açamaz. Örneğin mirastan payı azalmayan bir mirasçı, sadece diğer mirasçının saklı payı ihlal edildi diye dava açamaz. Tenkis davası kişisel bir haktır ve yalnızca saklı payı zedelenen kişiye aittir.
2025 yılında miras hukukuna ilişkin davalarda, özellikle taşınmazların mirasçılar arasında adaletsiz şekilde paylaştırıldığı iddiası sık görülmekte ve saklı payı doğrudan etkileyen bu işlemler için tenkis davası açılmaktadır. Bu nedenle miras paylaşımı sürecinde saklı payı bulunan her mirasçı, hakkını kaybetmemek için tenkis davası açma yetkisine sahiptir.
Tenkis Davası Açma Süresi ve Usulü
Tenkis davası açma süresi miras hukuku açısından son derece kritik olup miras paylaşımı, miras davası, saklı pay hesaplaması ve tenkis davası süreçlerinde hak kaybını önleyen en temel unsurdur. Türk Medeni Kanunu’na göre tenkis davası, mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlükârda mirasbırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Bu süre, miras davaları içerisinde en çok hak kaybı yaşanan konulardan biridir. Bu nedenle 2025 yılında miras hukuku uygulamalarında “tenkis davası açma süresi kaç yıl?” sorusu en çok merak edilen konulardan biri olmuştur. Usul olarak dava, görevli Asliye Hukuk Mahkemesine yazılı dilekçe ile açılır ve dilekçede saklı payın nasıl ihlal edildiği, miras paylaşımı sırasında hangi tasarrufların tenkise konu olduğu ayrıntılı şekilde belirtilir. Saklı payın tespiti, mirasbırakanın yaptığı bağışlar, vasiyetname hükümleri ve murisin malvarlığı kayıtlarıyla karşılaştırılarak yapılır. Sürelerin kaçırılması halinde miras davası hakkı tamamen kaybolacağı için profesyonel bir miras avukatı ile ilerlenmesi hak kayıplarını büyük ölçüde engeller.
Tenkis Davası Ne Kadar Sürer? 2025
Tenkis davası süresi, 2025 yılı miras hukuku uygulamalarında ortalama 12–24 ay arasında değişmektedir. Dava sürecinin uzunluğu; miras paylaşımının kapsamı, mirasbırakanın yaptığı bağışların sayısı, saklı payın ihlal edilip edilmediğinin tespiti ve muris muvazaası şüphesi gibi ek hususlara göre değişiklik gösterebilir. Miras davası ve tenkis davası süreçlerinin uzunluğunun temel nedeni, mahkemenin tüm miras işlemlerini, malvarlığını, tapu kayıtlarını, bankadaki varlıkları ve vasiyetname detaylarını incelemek zorunda olmasıdır. Özellikle saklı payın azaltıldığı durumlarda bilirkişi raporları önem taşır ve bu raporlar dava süresini uzatabilir. Profesyonel avukat desteği, delillerin hızlı toplanması ve saklı pay hesabının net yapılması dava süresini ciddi oranda kısaltabilir.
Tenkis Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Tenkis davası, miras hukuku ve miras davaları kapsamında Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme ise mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. Bu kural, tüm miras paylaşımı ve saklı pay davalarında geçerlidir. Miras davası açılırken görevli mahkemenin doğru belirlenmemesi davanın usulden reddine neden olabileceği için, özellikle 2025 miras hukuku uygulamalarında “tenkis davası hangi mahkemede açılır?” sorusu en çok merak edilen konulardan biridir. Yetki kuralı gereği, mirasbırakanın ölüm anında ikamet ettiği yer belirleyicidir. Eğer mirasbırakanın farklı şehirlerde taşınmazları varsa bu durum görevli mahkemeyi değiştirmez; yine son yerleşim yeri kaydı esas alınır. Bu nedenle miras paylaşımı, bağışların iadesi ve saklı pay ihlallerine ilişkin tüm davalar tek merkezden yürütülür. Doğru yer ve görev tespiti, dava sürecini hızlandırır ve gereksiz masraf oluşmasını engeller.
UZMAN MİRAS AVUKATLARIMIZDAN DESTEK ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ…
Tenkis Davası Masrafları ve Harçları Ne Kadar? 2025
Tenkis davası masrafları, 2025 yılında miras hukuku, miras paylaşımı ve miras davası süreçlerinde en çok merak edilen konulardan biridir. Çünkü tenkis davası, saklı payın korunması, mirasbırakanın yaptığı bağışların geri alınması, vasiyetnamenin sınırlandırılması ve miras paylarının yeniden düzenlenmesi gibi kapsamlı işlemler içerdiğinden dava giderleri de mirasın değerine göre değişiklik gösterir. Tenkis davası açarken ödenecek harçlar; dava değerine göre hesaplanan nispi harç, peşin harç, gider avansı, tebligat giderleri, bilirkişi ücretleri, keşif giderleri ve miras paylaşımı için talep edilen ek inceleme ücretlerinden oluşur. Özellikle saklı payın ihlal edildiği durumlarda dosyaya tapu kayıtları, banka hesapları, taşınmaz değerlemeleri ve mirasbırakanın yaptığı bağışların parasal karşılıkları dahil edildiği için bilirkişi masrafları tenkis davası sürecinde önemli bir kalemdir.
2025 yılı ortalamasına göre bir tenkis davasında başlangıç masrafları genellikle 5.000 TL – 12.000 TL aralığında olur; ancak yüksek değerli miraslarda bu tutar daha da artabilir. Miras davası, saklı pay davaları ve bağışların iptali süreçlerinde en çok yapılan hata, masrafların dava değeri ile orantılı olduğunu göz ardı etmektir. Tenkis davası, doğrudan mirasbırakanın malvarlığı değerlerini etkilediğinden, harçlar da mirasın parasal büyüklüğüne göre şekillenir. Masrafların doğru hesaplanması, dava sürecinin sorunsuz ilerlemesi ve saklı payın eksiksiz korunabilmesi için miras hukuku alanında uzman bir avukat ile hareket edilmesi büyük avantaj sağlar.
Tenkis Davası Avukat Ücreti Ne Kadar? 2025
Tenkis davası avukat ücreti, 2025 yılı miras hukuku ve miras davası süreçlerinde yüksek arama hacmine sahip en önemli konulardan biridir. Çünkü tenkis davası; saklı payın korunması, mirasbırakanın yaptığı bağışların geri alınması, vasiyetnamenin sınırlandırılması, miras paylaşımının yeniden düzenlenmesi, malvarlığı değerlerinin tespiti, tapu kayıtlarının incelenmesi ve saklı pay hesaplamasının bilirkişi aracılığıyla yapılması gibi teknik aşamalar içerir. Bu nedenle miras davalarında avukatlık ücreti, işin kapsamına, mirasın değerine, taşınmaz sayısına, bağış miktarına, vasiyetnamenin varlığına ve davanın teknik karmaşıklığına göre değişir.
2025 yılı için tenkis davası avukat ücreti, Türkiye Barolar Birliği tarafından yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi altında olmamak üzere genellikle 30.000 TL – 120.000 TL aralığındadır. Yüksek değerli miraslarda, miras paylaşımı ve saklı pay ihlali gibi karmaşık hukuki işlemlerin bulunduğu dosyalarda ücret daha yüksek olabilir. Avukat desteği, tenkis hesabının doğru yapılmasını, bağışların tespiti ve iadesi sürecinin hatasız yürütülmesini, saklı paylı mirasçıların hak kaybı yaşamamasını sağlar. Tenkis davasının profesyonel şekilde yürütülmemesi; miras hakkının kaybına, saklı payın korunamamasına, vasiyetname hükümlerinin hukuka aykırı biçimde uygulanmasına ve mirasbırakanın malvarlığının yanlış hesaplanmasına yol açabilir. Bu nedenle tenkis davası açmayı düşünen mirasçıların, miras hukuku alanında deneyimli bir avukatla çalışması büyük önem taşır.
UZMAN MİRAS AVUKATLARIMIZDAN DESTEK ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ…
Tenkis Davasında Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Tenkis davasında miras paylaşımı, mirasbırakanın sağlığında yaptığı bağışlar, vasiyetname ile bıraktığı malvarlığı tasarrufları ve saklı payı ihlal eden işlemler dikkate alınarak yeniden düzenlenir. Bu nedenle tenkis davası, klasik bir miras paylaşımı davasından çok daha kapsamlıdır. Tenkis davası sonucunda amaç; saklı paylı mirasçının miras hakkının korunması, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı payı aşan kısmının azaltılması ve miras paylarının Türk Medeni Kanunu’na uygun şekilde yeniden dağıtılmasıdır. Miras paylaşımı yapılırken ilk olarak mirasbırakanın tüm malvarlığı, bağışları, taşınmazları, banka hesapları, vasiyetname hükümleri ve mirasın tereke değeri tespit edilir. Ardından tenkis hesabı yapılır ve mirasbırakanın tasarruf nisabı aşan kısımları belirlenir. Bu aşamada bilirkişi raporları, gayrimenkul değerlemeleri ve bağışların parasal karşılığı büyük önem taşır.
Tenkis davası sonucunda saklı paylı mirasçıların hakları eksik bırakılmışsa, bu eksik kısım diğer mirasçılardan veya bağış yapılan kişilerden talep edilir. Yani tenkis davası, miras paylaşımını tamamen yeniden yapılandıran bir miras davası türüdür. Miras paylaşımı yalnızca malvarlığının bölünmesi değil; saklı payın korunması ve bağışların iadesi ile birlikte yürütülen hukuki bir süreçtir. Saklı payın ihlal edildiği durumlarda mahkeme, bağışlanan malın doğrudan mirasçıya iadesine veya parasal olarak karşılığının ödenmesine karar verebilir. Tenkis davası sürecinin uzmanlık gerektirmesi nedeniyle miras hukuku alanında tecrübeli bir avukat tarafından yürütülmesi, mirasçıların hak kaybı yaşamaması açısından büyük önem taşımaktadır.
Tenkis Davasında Bağışların İadesi Nasıl Yapılır?
Tenkis davasında bağışların iadesi, saklı payın korunması için en kritik süreçlerden biridir. Mirasbırakanın sağlığında yaptığı bağışlar, saklı paylı mirasçıların miras hakkını zedelemişse bu bağışlar tenkis davası kapsamında geri alınabilir. Bağışların iadesi, miras hukuku ve miras davası bakımından doğrudan “saklı payın tamamlanması” amacını taşır. Mirasbırakanın ölümünden sonra yapılan incelemede, vasiyetname, hibeler, tapu devri işlemleri ve mal kaçırma amaçlı tasarruflar değerlendirilir. Bu bağışlar saklı payı ihlal ediyorsa mahkeme, bağış yapılan kişi aleyhine tenkis kararı verebilir. Bu karar sonucunda bağışlanan taşınmaz aynen iade edilir veya değer olarak mirasçıya ödenir.
Bağışların iadesi sürecinde hakim, mirasbırakanın yaptığı bağışların gerçek değerini bilirkişi ile tespit eder. Taşınmazların güncel rayiç bedeli, banka kayıtları, araç değerleri ve diğer malvarlıkları dikkate alınarak tenkis hesaplaması yapılır. Tenkis davası kapsamında iade edilen bağışlar, miras paylaşımının yeniden düzenlenmesini sağlar ve saklı paylı mirasçıların haklarını güvence altına alır. Mirasbırakanın ölümünden kısa süre önce yaptığı, özellikle mirasçılardan mal kaçırma amacı taşıyan bağışlar, miras davasında çoğunlukla tenkise konu edilir. Bağışların iadesi usulünün teknik yapısı nedeniyle bu sürecin miras hukuku alanında uzman bir avukat tarafından yürütülmesi, davanın sonucunu doğrudan etkileyen önemli bir faktördür.
Mirasbırakanın Sağlığında Yaptığı Bağışlar Tenkise Konu Olur mu?
Mirasbırakanın sağlığında yaptığı bağışlar, saklı payı ihlal ettiği sürece tenkise konu olur. Türk Medeni Kanunu’na göre mirasbırakan; malvarlığı üzerinde tasarruf edebilir ancak saklı paylı mirasçılarının haklarını ortadan kaldıracak ölçüde bağış yapamaz. Bu nedenle, ölümden önce yapılan taşınmaz satışları, bağış gibi gösterilen muvazaalı işlemler, tapu devirleri, nakit transferleri ve mirasçılardan mal kaçırma amacı taşıyan tüm tasarruflar tenkis davası kapsamında denetlenebilir. Eğer bu tasarruflar mirasın toplam değerine göre saklı payı azaltıyorsa, söz konusu bağışların tenkise tabi olması kaçınılmazdır.
Tenkise konu bağışlarda mahkeme, mirasbırakanın gerçek iradesini, işlemdeki muvazaa olup olmadığını, bağışın miktarını ve mirasbırakanın ekonomik durumunu araştırır. Mirasbırakanın ölümünden önceki son yıllarda yapılan bağışlar özellikle mercek altına alınır; çünkü uygulamada bu bağışların çoğu mirasçıları devre dışı bırakma amacı taşımaktadır. Bağışların tenkise tabi tutulması, miras paylaşımının adil şekilde yapılmasını sağlar ve saklı paylı mirasçıların hak kaybı yaşamasını engeller. Bu nedenle tenkis davası, miras davaları içinde en etkili hak arama yollarından biridir.
Saklı Pay İhlali Nasıl Tespit Edilir?
Saklı pay ihlali, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı paylı mirasçıların zorunlu paylarını azaltıp azaltmadığının tespitiyle belirlenir. Bir başka ifadeyle, mirasbırakan malvarlığını vasiyetname, bağış veya satış gibi işlemlerle saklı payı ortadan kaldıracak şekilde devrettiyse, tenkis davası açılmasını gerektiren saklı pay ihlali doğmuş olur. Saklı pay ihlalinin tespitinde öncelikle mirasbırakanın geride bıraktığı tüm malvarlığı belirlenir; taşınmazlar, banka hesapları, araçlar, şirket payları, değerli eşyalar ve ölümden önce yaptığı bağışlar bu hesaba katılır. Ardından, miras bırakanın saklı pay oranına sahip yasal mirasçılarının payları hesaplanır ve bu payların tasarruflarla azaltılıp azaltılmadığı incelenir.
Saklı pay ihlalinin tespitinde bilirkişi incelemesi, banka kayıtları, tapu kayıtları, vasiyetname içeriği ve mirasbırakanın ölümden önce yaptığı bağışlar kritik öneme sahiptir. Mirasbırakanın görünürde satış yaparak aslında bağış niteliğinde mal devri yapması, saklı pay ihlali şüphesini güçlendirir ve tenkis davasında delil olarak değerlendirilir. Özellikle mirasbırakanın ölmeden kısa süre önce yaptığı devredici işlemler, miras paylaşımı ve saklı pay hukuku açısından şüpheli sayılır ve çoğu durumda tenkise konu edilir. Bu nedenle saklı pay ihlalinin tespit edilmesi hem miras davası hem de tenkis davası sürecinin doğru yürütülmesi açısından hayati önemdedir.
Tenkis Davası ile İptal Davası Arasındaki Fark Nedir?
Tenkis davası ile iptal davası, miras hukuku uygulamasında sıkça karıştırılan ancak amaçları tamamen farklı olan iki ayrı dava türüdür. Tenkis davası, mirasbırakanın tasarruflarının saklı payı ihlal etmesi nedeniyle bu tasarrufların kanuni sınırlara çekilmesi için açılır; yani amaç, tasarrufun tamamen ortadan kaldırılması değil, yalnızca saklı payı aşan kısmın azaltılmasıdır. Buna karşılık iptal davası, vasiyetnamenin veya miras sözleşmesinin şekil eksikliği, ehliyetsizlik, baskı, hata veya hile gibi nedenlerle tamamen hükümsüz hale getirilmesi için açılır. İptal davasında mirasbırakanın yaptığı tasarruf baştan itibaren yok sayılır; tenkis davasında ise tasarruf geçerlidir, yalnızca saklı payı zedeleyen kısmı indirilir.
Tenkis davası saklı paylı mirasçıların hakkını korumayı amaçlarken, iptal davası mirasbırakanın iradesinin hukuka uygun olup olmadığını denetler. Bu yönüyle tenkis davası miras paylaşımını teknik olarak düzeltir; iptal davası ise mirasbırakanın yaptığı tasarrufu geçersiz kılar. Ayrıca iptal davasında hak düşürücü süre 1 yıl, tenkis davasında ise 1 yıl + 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır. Uygulamada çoğu miras davasında hem iptal hem de tenkis taleplerinin birlikte kullanıldığı görülür. Ancak iki dava birbirinin alternatifi değil, miras hukuku içinde farklı ihtiyaçlara cevap veren ayrı kurumlardır.
Tenkis Davası Başvuru Dilekçesi Örneği
Tenkis Davası Dilekçe Örneği
… AİLE MAHKEMESİ’NE
Davacı:
Ad Soyad – T.C.
Adres
Vekili:
Av. … / Proaktif Hukuk ve Danışmanlık
Adres
Davalı:
Ad Soyad – T.C.
Adres
Konu:
Mirasbırakan …’ın yaptığı kazandırmaların saklı payı ihlal etmesi nedeniyle tenkis talebidir.
Açıklamalar:
Hukuki Nedenler:
TMK m. 505, 506, 507, 560–571 ve ilgili tüm mevzuat.
Deliller:
Tapu kayıtları, banka kayıtları, bilirkişi incelemesi, tanık beyanları, vasiyetname, mirasçılık belgesi ve her türlü yasal delil.
Sonuç ve Talep:
Yukarıda arz edilen nedenlerle, mirasbırakanın davalı lehine yaptığı tasarrufların tenkisine, saklı payımın iadesine ve yargılama giderlerinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygıyla talep ederim.
Davacı Vekili
Av. Zekeriya KARATAŞ
UZMAN MİRAS AVUKATLARIMIZDAN DESTEK ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ…
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu 20 yılı aşkın deneyim ve alanında uzman avukat kadrosuyla tüm hukuki sorunlarınızda profesyonel avukat desteği sağlamaktadır. Sizlerde miras mevzuatını ilgilendiren uyuşmazlıklarınızda uzman miras avukatlarımızdan destek almak için bizlerle iletişime geçebilirsiniz…
