Anlaşmalı/Çekişmesiz Boşanma Nedir?
Aile hakkında düzenlemeler içeren Türk Medeni Kanunu’nda 2 çeşit boşanma türü düzenlenmiştir. Bunlardan biri çekişmesiz yani tarafların anlaşmaya varması ile olan boşanma türü iken diğeri ise çekişmeli boşanma türüdür. Anlaşmalı yani çekişmesiz boşanmayı çekişmeli boşanmadan ayıran en önemli şey, kanunda yazılı şartların gerçekleşmesi halinde hakimin eşleri boşamaya karar verirken takdir hakkının olmamasıdır. Velayet ve nafaka konularında ise takdir hakkının bulunmaktadır.
Çekişmeli boşanmalarda hakim boşanmayı isteyen eşin iddia ve talepleriyle bağlı değildir. Eşler boşanma konusunda anlaşsa bile hakim inceleme yapma yetkisine haiz iken, anlaşmalı boşanmalarda tarafların her ikisi de boşanma konusunda ortak bir karara vardığında hakimin takdir hakkı ortadan kalkar ve tarafların usulüne uygun bir protokol ile meydana getirdikleri kanun hükümlerine aykırı olmayan anlaşma şartlarını onamak konusunda bir takdir hakkına sahip değildir.
Kimler anlaşmalı boşanabilir?
Anlaşmalı boşanma için her şeyden önce eşlerin arasında Türk Medeni Kanunu’na göre geçerli ve resmi bir şekilde kurulan bir evlilik kurulmuş olmalıdır. Ancak bunun haricinde çekişmeli boşanmadan farklı olarak ayrıca eşlerin en az 1 yıl evli kalmış olmaları gereklidir. Basit ve hızlı olan anlaşmalı boşanma prosedüründe ek olarak 1 yıllık sürenin şart koşulmasının arka planında boşanmaların artması ve evlilik kurumunun ciddiyetinin kaybedilmesini önlemek amacı vardır. Buna göre anlaşmalı bir şekilde boşanmak isteyen eşler evlendikten ancak 1 yıl sonra bu şekilde boşanabilir. Daha az süreli evliliklerde anlaşmalı boşanma mümkün olmayıp çekişmeli boşanma yoluna gidilmektedir.
Anlaşmalı boşanma usulü nasıldır?
Anlaşmalı boşanma; taraflardan birinin açmış olduğu boşanma davasını diğer eşin kabul etmesiyle gerçekleşeceği gibi her iki eşin de birlikte mahkemeye boşanma dilekçesi ve eşler arasında imzalı protokol ile bizzat başvurması suretiyle gerçekleşebilir. Taraflar kendilerinin veya avukatlarının hazırlayacağı ortak bir protokol ile boşanma şartlarını belirleyebilir. Tarafların kendi şartlarını belirlemesi ve kanundaki diğer şartların yerine getirilmesi halinde hakimin kendiliğinden tarafların boşanmaları konusunda karar vermesi, hem boşanma sürecini hızlandırması hem de eşler arasında gerilim ve husumeti azaltması nedeniyle son zamanlarda sıklıkla karşılaşılan bir boşanma türüdür.
Eşlerden ikisinin de duruşmaya gelmesi zorunludur. Taraflardan birinin yerine avukatı gelemez, 2 tarafın da bizzat gelmeleri şarttır. Avukatları ile birlikte duruşmaya katılmak mümkündür. Hakim taraflardan birinin gelmemesi durumunda boşanmaya karar veremeyecektir.
Anlaşmalı boşanma ve protokolü hazırlama konusunda eşlerin avukat tutma mecburiyeti bulunmamasına rağmen tarafların ileride hak kayıpları yaşamaması ve daha sağlıklı bir protokol belirlenmesi açısından uzman desteği almasında fayda bulunmaktadır.
Anlaşmalı boşanma protokolünde düzenlenmesi gereken zorunlu unsurlar var mıdır?
Kanun anlaşmalı boşanma protokolü hususunda tarafların serbest iradelerini dikkate almış ve protokolde belirlenen şartları eşlerin insiyatifine bırakmıştır. Fakat boşanma sonrası eşlerden birinin mali durumu ve eğer varsa ortak çocuğun velayetinin kimde, ne şekilde olacağı konularının protokolde düzenlenmesi zorunludur. Bunların haricindeki meseleler de protokole eklenebilir ancak bunlar zorunlu değildir.
Anlaşmalı boşanma protokolünün yeterli şartları sağlamaması halinde eşler arasındaki mevcut boşanma davası çekişmeli boşanma davasına dönüşür.
Anlaşmalı boşanma davası hangi mahkemelerde açılmalıdır?
Türk Medeni Kanunu’ndan kaynaklanan tüm boşanma davaları ve aile hukuku ile ilgili tüm davalara bakmakla görevli mahkemeler Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde bu tür davalara Aile mahkemesi sıfatıyla bakma yetkisi Asliye Hukuk Mahkemelerindedir. Yetkili mahkeme ise; eşlerin birlikte ikamet ettikleri yer mahkemesidir.
