Ticaret hayatında sürekliliğin sağlanması adına para yerine kullanılan kıymetli evrakları bono, poliçe ve çek oluşturmaktadır. Çekin iptali süreci kişilerin hak kaybına uğrama ihtimallerinin yüksek olduğu, bankalara karşı çek yaprağından kaynaklı maddi sorumluluk doğurması ve kötü niyetli 3. kişiler vasıtasıyla kullanılmasının önüne geçebilmek amacıyla alanında uzman ticaret hukuku avukatından danışmanlık hizmeti almanız önem taşımaktadır.
Çekin Hukuki Niteliği
Hukuki niteliği itibariyle ödeme aracı ve havale işlevini yerine getiren çek, alacaklı, borçlu ve muhatap olmak üzere üçlü bir borç ilişkisi gündeme getirir. Çek alacaklısı bu yüzden doğan alacağını borçludan temin edebilmesi için çeki muhataba teslim ve ibraz etmek durumundadır. Türk hukukuna göre ödenecek çekin muhatabının banka olması gerekliliği kanunda düzenlenmektedir.
Çek İptali Davasının Konusu
Kıymetli evraklar arasında ödeme kolaylığı sağlaması açısından uygulamada sıkça tercih edilen çek; kaybedildiğinde (zayi olduğunda), çalındığında yahut da tahrif (çekin üzerindeki yazıların okunmayacak duruma gelmesi) olduğunda sahibinin (yetkili hamil) istemi üzerine ödeme yasağı koyulabilir ya da çekin iptali davası açılabilir. Yargıtay kararları çerçevesinde çek iptali davasını ancak yetkili hamil açabilecektir. Çeki düzenleyen (keşideci) kişinin bu davayı açamayacağı belirtilmiştir.
Çek İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Çek iptali davalarında görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise ödeme yeri veya hamilin yerleşim yeri mahkemesidir.
Çek İptali Davasında Taraflar ve Yargılama
Hamilinin elinden iradesi dışında çıkan çekin zayi olduğuna dayanılarak açılan iptal davasında yetkili hamil, ödeme yerindeki veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden muhatabın çeki ödemesinin men edilmesini talep edebilir. İptal talebinde bulunan kişi, çek elinde iken kaybolduğunu, çalındığını veya tahrif olduğunu inandırıcı delillerle mahkemeye sunarak, senedin bir suretini ibraz edip senedin içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlü tutulmuştur.
Yukarıda belirtilen belgelerle görevli ve yetkili asliye ticaret mahkemesine hasımsız olarak iptal davası açılmalıdır. İradesi dışında çeki zayi olan kişinin iptal davasını tedbir talepli olarak açmasında hukuki yararı bulunmaktadır. Çünkü iptali talep edilen çekin bankaya ibraz edilmesi neticesinde ilgili tutar, çeki elinde bulunduran hamile ödenecektir. Mahkemeler tarafından ödemeden men yasağına ilişkin olarak tedbir kararı verilebilmesi için çek bedelinin %20’si civarında mahkeme veznesine teminat yatırılması gerekmektedir. Bunun üzerine mahkeme tarafından zayi olan çeke ilişkin ticaret sicili gazetesinde en az 6 ay süreyle üç kez ilan yapılması gerekir. İlanın yapılması ve delillerin eksiksiz olarak toplanmasıyla birlikte mahkeme çekin iptaline karar verilecektir.
Çekin iptali kararı alındıktan sonra yetkili hamilin çeki düzenleyene ve varsa cirantalara karşı hukuki olarak çek bedeli kadar müracaat etme hakkı doğmaktadır. Bankanın her çek yaprağına ilişkin sorumlu olduğu tutarı müşterisine yansıtacağı sorumluluk bedeli de ortadan kalkmaktadır. Hukuk büromuz, ticaret ve kıymetli evrak hukukunda uzman avukatlarıyla doğmuş ve doğabilecek hukuki problemlerinizde gerekli danışmanlık hizmetiyle sorunlarınızı çözüme kavuşturmaktadır. Kıymetli evrak ve senetlerin tahsilatı aşamasından senetlerin iptali aşamasına kadar ayrıca senetlerin hüküm ve hükümsüzlüğüne ilişkin danışmanlık hizmetleri ile ihtilaf durumunda müvekkilin temsili hizmetlerimizle ticaret ve kıymetli evrak hukuku alanında geniş ve deneyimli avukat kadromuzla sonuç odaklı hizmet sunmaktayız.
