Uyuşturucuya özendirme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 190. maddesinde düzenlenmiş olup; bireyleri uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaya teşvik eden her türlü fiili kapsamaktadır. 2025 yılında bu suç, özellikle sosyal medya paylaşımları, müzik ve dijital içerikler üzerinden işlenmesi nedeniyle giderek daha fazla yargılamaya konu olmaktadır. Bu nedenle, TCK 190 kapsamında cezai sorumluluğun sınırlarını bilmek hem bireyler hem de içerik üreticileri açısından büyük önem taşımaktadır.
1. Uyuşturucuya Özendirme Suçu Nedir? (TCK 190’un Amacı ve Kapsamı)
Uyuşturucuya özendirme suçu; uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını öven, teşvik eden, cazip gösteren veya başkalarını kullanmaya yönlendiren her türlü davranışı cezalandırmayı amaçlar.
Bu suçla korunmak istenen hukuki değer, toplumun genel sağlığı ve kamu düzenidir.
Amaç, bireyleri uyuşturucuya yöneltebilecek tüm özendirici eylemleri önlemektir. Dolayısıyla yalnızca fiilen uyuşturucu satmak değil; onu olumlu veya övücü biçimde göstermek de cezaya tabidir.
2. TCK 190 Maddesinin Güncel Hali (2025)
Türk Ceza Kanunu’nun 190. maddesi şu şekildedir:
“Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Madde, özendirmenin aleniyet kazanmasını yani kamuya açık şekilde yapılmasını şart koşar.
2025 itibarıyla dijital ortamda işlenen fiiller, “aleniyet” unsurunu karşıladığı için sosyal medya paylaşımları da bu suç kapsamına girmektedir.
3. Uyuşturucuya Özendirmenin Unsurları
Uyuşturucuya özendirme suçunun oluşabilmesi için:
4. Uyuşturucuya Özendirmenin Hangi Davranışlarla Oluştuğu
Bu suçun kapsamı oldukça geniştir. Aşağıdaki eylemler, TCK 190 kapsamında özendirme olarak değerlendirilebilmektedir:
Yargıtay, “mizah veya sanatsal özgürlük” sınırını aşan her türlü teşviki özendirme olarak kabul etmektedir.
5. Uyuşturucuya Özendirmenin Cezası (TCK 190/1-2) | 2025 Güncel Bilgiler
Uyuşturucuya özendirme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 190. maddesinde düzenlenmiştir ve bu suçun cezası, fiilin işlendiği biçime, hedef kitlesine ve kullanılan iletişim aracına göre değişiklik gösterir.
Mahkemeler, uyuşturucu kullanımını normalleştiren, özendirici veya teşvik edici her türlü davranışı bu madde kapsamında değerlendirmektedir.
TCK 190/1 – Temel Hâl
“Kişileri, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaya alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu fıkrada yer alan “alenen özendirme” ifadesi, eylemin toplum tarafından görülme olasılığının bulunması anlamına gelir.
Yani özendirme kamuya açık bir ortamda yapılmış olmalıdır.
Bunlara örnek olarak şunlar gösterilebilir:
Bu durumda sanık, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası alabilir. Mahkeme eylemin etkisine, failin kastına ve paylaşımın yayılma düzeyine göre cezayı belirler.
TCK 190/2 – Kitle İletişim Araçlarıyla İşlenmesi (Ağırlaştırıcı Hâl)
“Bu suçun, basın ve yayın yoluyla veya kitle iletişim araçları kullanılarak işlenmesi hâlinde ceza yarı oranında artırılır.”
Bu hüküm, özellikle sosyal medya çağında büyük önem taşır.
Instagram, YouTube, X (Twitter), TikTok gibi platformlar, “kitle iletişim aracı” sayıldığından; uyuşturucuya özendiren her paylaşım bu maddeye göre değerlendirilmektedir.
Buna göre:
Eğer paylaşım birden fazla kişiye ulaşmış, etkileşim almış veya tekrar paylaşılmışsa, bu durum suçun ağırlığını artırır.
Yargıtay Kararlarında Ceza Uygulaması
Yargıtay 20. Ceza Dairesi’nin kararlarına göre;
Cezanın Artmasına veya Azalmasına Etki Eden Faktörler
Uyuşturucuya özendirme suçunda mahkeme, cezanın belirlenmesinde şu kriterleri dikkate alır:
Kriter |
Etkisi |
|
Paylaşımın Kamuya Açıklığı |
Artırıcı |
|
Kast Unsurunun Bulunmaması |
Azaltıcı |
|
Failin Sabıkasız Olması |
Azaltıcı |
|
Pişmanlık Gösterilmesi |
Azaltıcı |
|
Kitle İletişim Aracı Kullanımı |
Artırıcı |
|
2025 Yılı Uygulama Notu
2025 yılı itibarıyla, özellikle sosyal medya paylaşımlarında uyuşturucuya özendirme suçuna ilişkin soruşturma sayıları önemli ölçüde artmıştır.
Cumhuriyet Savcılıkları, BTK (Bilgi Teknolojileri Kurumu) ile koordineli şekilde hareket ederek dijital içerik delillerini esas almaktadır.
Bu nedenle, bir paylaşımın “şaka” veya “mizah” amacıyla yapılmış olması dahi yargılama süreci başlatılması için yeterli olabilmektedir.
Uyuşturucuya özendirme suçunda ceza alt sınırı yüksek olduğu için, bu suçtan hüküm giyen kişiler adli para cezasına çevrilmeden doğrudan hapis cezası alabilmektedir.
Bu nedenle, hakkında bu suçtan soruşturma açılan kişilerin süreci mutlaka ceza hukuku alanında deneyimli bir avukat ile yürütmesi gerekir.
Yanlış beyan, paylaşımların silinmemesi veya savunmada teknik eksiklikler, ceza miktarını doğrudan etkilemektedir.
6.1. Aleniyet Artısı ve Dijital Ortamda Özendirmenin Kapsamı
6.2. Dijital Delillerin Toplanması ve Hukuki Geçerliliği
6.3. İçerik Türlerine Göre Sınıflandırma ve Yargılama Eğilimleri
6.4. Örnek Yargıtay Kararları ve İçtihat Eğilimleri
6.5. Cezai Sorumluluğun Etki Faktörleri
6.6. Savunma Stratejileri ve İstisnai Durumlar
6.7. Önleyici Tedbirler ve Hukuki Danışmanlık Önemi
7. Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Yargılama Süreci (TCK 190)
Uyuşturucuya özendirme suçu, ceza hukuku bakımından kamu düzenini ilgilendiren ve re’sen soruşturulan bir suçtur. Bu nedenle savcılık, herhangi bir ihbar veya sosyal medya tespiti üzerine doğrudan soruşturma başlatabilmektedir. 2025 yılı itibarıyla, dijital ortamda işlenen özendirme suçlarının artmasıyla birlikte, soruşturma ve kovuşturma süreçleri daha sistematik bir hale getirilmiştir.
7.1. Soruşturma Aşaması
7.2. İddianamenin Hazırlanması ve Dava Açılması
7.3. Duruşma Aşaması ve Delillerin Değerlendirilmesi
7.4. Karar ve Cezanın Belirlenmesi
7.5. İstinaf ve Temyiz Süreci
8. Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Avukatın Rolü
Bu tür suçlarda avukatın görevi yalnızca savunma yapmak değildir.
Avukat;
Profesyonel savunma stratejisi, çoğu zaman takipsizlik veya beraat sonucunu doğurabilir.
9. Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Takipsizlik ve Beraat Kararları
Uyuşturucuya özendirme suçunda (TCK m.190) takipsizlik veya beraat kararı verilebilmesi, somut olayda suçun yasal unsurlarının oluşup oluşmadığına bağlıdır. Bu suçun oluşabilmesi için failin, başkalarını uyuşturucu madde kullanmaya veya bulundurmaya özendirmesi, yani bilinçli ve iradi bir şekilde teşvik etmesi gerekmektedir. Eğer kişi yalnızca bir görüş açıklamış, mizahi bir paylaşım yapmış ya da uyuşturucu kullanımını eleştirmişse; bu eylemler suçun maddi unsurunu oluşturmamaktadır.
Takipsizlik kararı, genellikle soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından, delillerin suçun işlendiğine dair yeterli şüphe oluşturmaması halinde verilir. Özellikle sosyal medya paylaşımlarında niyetin mizahi veya sanatsal olduğu, “özendirme kastı” bulunmadığı durumlarda takipsizlik kararı sıklıkla görülmektedir. Ayrıca failin suça konu paylaşımı yalnızca sınırlı bir arkadaş grubuna yönelik yapması da özendirme suçunun oluşmadığı yönünde değerlendirilebilmektedir.
Beraat kararı ise, dava açıldıktan sonra mahkeme tarafından delillerin değerlendirilmesi sonucunda verilir. Mahkemeler, sanığın ifadeleri, paylaşımın içeriği, paylaşımın ulaştığı kitle, kullanılan ifadelerin tonu gibi kriterleri dikkate alarak, “suçun manevi unsuru” olan kastın bulunmadığı kanaatine varabilir. Bu durumda sanık beraat edebilmektedir.
Yargıtay da birçok kararında, “uyuşturucu kullanımını özendirme” fiilinin cezalandırılabilmesi için, doğrudan veya dolaylı biçimde teşvik edici bir yönün bulunması gerektiğini, aksi halde ifadenin “düşünce açıklaması” kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Örnek:
Bir sanığın sosyal medyada “esrarın zararları hakkında bilgi verirken” mizahi üslup kullanması, özendirme kastı taşımadığı gerekçesiyle beraatle sonuçlanmıştır (Yargıtay 20. CD, 2023/1145 E., 2023/2976 K.).
Sonuç olarak, uyuşturucuya özendirme suçunda ifade özgürlüğü ile kamu güvenliği arasındaki denge büyük önem taşır. Her paylaşım ya da söz, otomatik olarak suç oluşturmaz. Delillerin yeterli olmadığı, kastın bulunmadığı veya özendirici yönün somut biçimde tespit edilemediği durumlarda takipsizlik ya da beraat kararı verilmesi mümkündür.
10. Uyuşturucuya Özendirme Suçunda Cezayı Azaltan veya Kaldıran Haller
Uyuşturucuya özendirme suçunda (TCK m.190) verilecek ceza, fiilin işleniş biçimi, failin kastı, eylemin kamuya açık olup olmaması ve failin yargılama sürecindeki tutumu gibi birçok unsura göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, her olayda cezanın azaltılması, hatta bazı durumlarda tamamen ortadan kaldırılması mümkündür.
10.1 Kast Unsurunun Bulunmaması (TCK m.21)
Uyuşturucuya özendirme suçunun oluşabilmesi için failin doğrudan kastla hareket etmesi gerekir. Yani kişi, başkalarını uyuşturucu kullanmaya teşvik etme bilinciyle hareket etmelidir.
Eğer failin amacı uyuşturucu kullanımını teşvik etmek değil, örneğin zararlarını anlatmak, sanatsal bir içerik oluşturmak veya mizah yapmak ise, kast unsuru yoktur. Bu durumda ceza verilmez, dava beraatle sonuçlanabilmektedir.
10.2 Suçun Teşebbüs Aşamasında Kalması (TCK m.35)
Failin özendirme amacıyla eylemde bulunmasına rağmen, eylemin sonuç doğurmaması ya da amacına ulaşmaması durumunda “teşebbüs” hükümleri uygulanır.
Örneğin, failin hazırladığı paylaşım kamuya açık hale gelmeden önce silinmişse veya çok sınırlı kişiye ulaşmışsa, mahkeme bu durumu teşebbüs aşamasında kalan suç olarak değerlendirir ve cezada indirim yapabilmektedir.
10.3 Etkin Pişmanlık ve İşbirliği (TCK m.192 Kıyas Yoluyla)
TCK m.192 esasen uyuşturucu madde imal veya ticareti suçlarında düzenlenmiş olsa da, Yargıtay uygulamalarında bazı durumlarda özendirme suçunda da benzer etkin pişmanlık hükümlerinin kıyasen uygulanabileceği kabul edilmektedir.
Fail, yargılama sürecinde pişmanlık gösterir, suça konu içerikleri kaldırır veya başkalarının özendirilmesini önleyici şekilde davranırsa, bu durum mahkeme tarafından lehe takdir sebebi olarak değerlendirilir.
10.4 Kamuya Açıklık Unsurunun Zayıf Olması
TCK 190/2’de cezayı artıran unsur olarak sayılan “kitle iletişim araçlarıyla işlenme” hali yoksa; yani paylaşım yalnızca dar bir çevrede, örneğin kapalı sosyal medya grubunda yapılmışsa, bu durum cezayı azaltıcı etki doğurur.
Ayrıca, paylaşımın kısa süreli olması veya çok az kişiye ulaşması da mahkemece dikkate alınmaktadır.
10.5 Failin Yaşı, Eğitim Düzeyi ve Sosyal Durumu (TCK m.62)
Mahkeme, failin yaşı, sosyal geçmişi, eğitim seviyesi ve pişmanlık durumu gibi unsurları dikkate alarak, takdiri indirim uygulayabilir. Özellikle genç yaşta, farkında olmadan yapılan paylaşımlar veya bilinçsiz ifadeler, ceza indirimi gerekçesi olarak kabul edilir.
10.6 İfade Özgürlüğü ve Sanat Hakkı Kapsamında Değerlendirme
Bazı durumlarda sanığın açıklamaları “uyuşturucuya özendirme” değil, eleştiri, sanatsal anlatım veya toplumsal mesaj kapsamında değerlendirilir.
Bu durumda eylem, Anayasa m.26’daki ifade özgürlüğü koruması altına girer ve ceza verilmez. Yargıtay da son yıllarda bu yönde birçok beraat kararına imza atmıştır.
10.7 Lehe Kanun Uygulaması (TCK m.7)
Suç tarihi ile yargılama tarihi arasında kanun değişikliği olmuşsa, fail lehine olan hüküm uygulanmaktadır.
Bu nedenle 2025 yılı itibarıyla TCK 190 maddesinde yapılacak olası değişiklikler, sanık lehine cezada indirim veya ortadan kaldırma sonucunu doğurabilmektedir.
Sonuç olarak, uyuşturucuya özendirme suçunda ceza miktarı, eylemin niteliğine, failin kastına, paylaşımın içeriğine ve kamuya açıklık derecesine göre ciddi farklılıklar gösterebilir.
Doğru hukuki temsil ile, birçok dosyada cezanın alt sınırdan verilmesi, erteleme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya tamamen beraat mümkündür.
11. Uyuşturucuya Özendirme Suçu ile Karıştırılan Diğer Suçlar
Suç Türü |
Temel Fark |
Kullanmak için uyuşturucu bulundurma(TCK 191) |
Kullanmak amacıyla bulundurmak |
Uyuşturucu ticareti(TCK 188) |
Satmak, dağıtmak veya temin etmek |
Suçu ve suçluyu övme(TCK 215) |
Suç veya suçluyu yüceltmek |
Uyuşturucuya özendirme(TCK 190) |
Kullanımı teşvik veya cazip göstermek |
13. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Uyuşturucu hakkında konuşmak suç mu?
Hayır, ancak konuşmanın içeriği uyuşturucu kullanımını teşvik ediyorsa suç oluşur.
Şarkı sözü veya klipte geçen ifadeler suç teşkil eder mi?
Evet, eğer uyuşturucu kullanımını övüyorsa veya cazip gösteriyorsa TCK 190 kapsamında suç sayılır.
Bu suçtan ceza alırsam sabıka kaydıma işler mi?
Evet. Hapis cezası veya HAGB kararı verilmesi halinde adli sicile kaydedilir.
Avukatla temsil edilmezse ne olur?
Savunma stratejisinin doğru kurulmadığı durumlarda, yanlış beyan veya eksik savunma nedeniyle hapis cezası riski artar.
Sosyal medya paylaşımı uyuşturucuya özendirme suçu oluşturur mu?
2025 itibarıyla sosyal medya paylaşımları, fotoğraf, video ya da yazılı içeriklerle uyuşturucu kullanımını “normalleştiren”, “teşvik eden” veya “cazip gösteren” her ifade, özendirme suçunu oluşturabilir.
Özellikle bu içerikler halkın erişimine açık platformlarda yapılmışsa, kitle iletişim unsuru taşıdığı kabul edilir ve ceza artırımı uygulanabilmektedir.
Uyuşturucuya özendirme suçunda hüküm çıkarsa sabıka kaydına işler mi? Ceza ertelenir mi?
Evet. Uyuşturucuya özendirme suçundan hüküm verilmesi halinde, ceza sicil kaydına işlenebilir ve sabıka olarak görünür.
Ancak sanığın durumu, fiilin niteliği ve mahkemenin takdirine bağlı olarak; cezanın erteleme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ya da cezanın alt sınırdan verilmesi gibi seçenekler kullanılabilir. Özellikle suçun sosyal medya üzerinden işlenmiş olması, bazı durumlarda ceza indirimine olanak sağlayabilmektedir.
Uyuşturucuya özendirme suçu (TCK 190), 2025 yılı itibarıyla dijital platformlarda en sık işlenen suç tiplerinden biridir.
Sosyal medya paylaşımlarında dikkat edilmeden yapılan bir yorum, paylaşım veya video dahi cezai sonuç doğurabilir.
Bu nedenle, hakkında soruşturma başlatılan kişilerin ceza hukuku alanında deneyimli bir avukattan profesyonel destek almaları büyük önem taşır.
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık olarak 26 yıllık deneyim ve uzman ceza avukatı ekibimizle tüm hukuki sorunlarınızda yanınızdayız. Sizlerde uzman ceza avukatlarımızdan destek almak için bizlerle iletişim kurabilirsiniz.