Eser Sözleşmesi Nedir?
Türk Borçlar Kanunu madde 470 eser sözleşmesinin tanımına yer vermiştir. Buna göre; yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi üstlendiği buna karşılık iş sahibinin de bir bedel ödemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir.
Eser Sözleşmesinin Konusu
Sözleşmenin konusunu mesleki ve teknik birikime dayanılarak taraflar arasındaki anlaşma çerçevesinde yüklenici tarafından kararlaştırılan edimin meydana getirilmesi ve teslimi oluşturmaktadır. Yüklenici tarafından meydana getirilen eserin iş sahibi tarafından kabulü ve bedelin ödenmesi ile sözleşme sonuçlarını doğurmaktadır.
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu, sözleşme ve borçlar hukukunda deneyimli ve geniş hukuki birikime sahip avukatlarıyla müvekkillerinin mevcut ve muhtemel sorunlarını en etkili ve hızlı şekilde sonuca kavuşturmak amacıyla hizmet vermektedir. Bu alanda sözleşmeden kaynaklı borçların hukuki alt yapısının incelenmesi, gerektiğinde sözleşmelerin yeniden kaleme alınarak müvekkillerin problemlerini çözüme kavuşturma amacıyla hareket eden büromuz, müvekkillerine ayrıcalıklı bir hukuki danışmanlık ve dava hizmeti sunmaktadır.
Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Borçları
Yüklenici, görevini yerine getirdiği esnada iş sahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle borcunu ifa etmelidir. Meydana getirilecek eseri doğrudan doğruya ve kendi idaresi altında yapmak durumunda olan yüklenici, ancak eserin meydana getirilmesinde kişisel özellikler önem taşımıyorsa işi başka birisine yaptırabilecektir.
Aksine düzenleme olmadıkça eserin meydana getirilmesinde kullanılacak olan malzemelerin temini yüklenici tarafından gerçekleştirilecektir. Malzemeyi sağlayan yüklenici, malzemenin ayıplı olması durumunda satıcı gibi sorumlu olmaktadır. Bu sorumluluk ise yüklenicinin ileride karşılaşacağı hukuki sorunlarda tazminat sorumluluğunu gündeme getirecektir.
Genel kural dışında malzeme iş sahibi tarafından sağlanmışsa yüklenici malzemeleri gereken özenle kullanmalı ve artan kısımları iş sahibine teslim etmelidir. Eğer yüklenicinin sağladığı malzemelerin ayıplı olduğu anlaşılırsa yüklenici bu durumu hemen iş sahibine bildirmekle yükümlüdür aksi takdirde bu durumdan doğacak zararlardan sorumlu olur.
Yüklenicinin işe zamanında başlamaması ya da sözleşme gereği ve işin niteliğinden zamanında tamamlayamayacağının anlaşılması durumunda iş sahibi teslim için belirlenen günü beklemek zorunda olmaksızın sözleşmeden dönebilir. İş görme sözleşmeleri içerisinde yer alan eser sözleşmesi genel olarak ‘ani edimli’ sözleşme grubunda yer almaktadır.
Eser sözleşmesinin özel bir görünümü niteliğinde olan inşaat sözleşmesi edimin ifa süresi dikkate alındığında ani-sürekli edim karışımı bir grupta değerlendirilmektedir. Ani edimli sözleşmelerde sözleşmeden geçmişe etkili olarak dönülebilirken, sürekli edimli sözleşmeler ise ancak ileriye etkili olacak şekilde feshedilebilmektedir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken husus tarafların akdi yükümlülüklerinin hakkaniyete göre belirlenmesidir.
Yargıtay son dönemde vermiş olduğu kararlarda nitelik gereği ani edimli sözleşme olan eser sözleşmeleriyle bağlantılı inşaat sözleşmelerinde inşaat tamamlanma oranının %90 ve üzeri oranda olduğu durumlarda hakkaniyet gereği sözleşmeden dönülemeyeceğini ancak sözleşmenin ileriye etkili sonuç doğuracak şekilde feshedilebileceğini belirtmiştir.
Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Ayıptan Sorumluluğu
Eserin tesliminden sonra iş sahibi, makul bir sürede eseri gözden geçirmek ve ayıpları varsa bu durumu uygun bir süre içerisinde yükleniciye bildirmek zorundadır. Ayrıca taraflardan her biri, giderlerini karşılayarak, eserin bilirkişi tarafından incelenmesini ve ortaya çıkan sonucun bir raporla belirlenmesini talep edebilir.
İş Sahibinin Seçimlik Hakları
Eserdeki ayıp dolayısıyla yüklenicinin sorumlu tutulabileceği durumlarda iş sahibinin sahip olduğu seçimlik hakları şu şekilde açıklayabiliriz:
-Eser iş sahibinin kullanamayacağı yahut hakkaniyetin gerektirdiği ölçüde kabule zorlanamayacak şekilde ayıplı ya da sözleşmede belirtilen nitelikleri kapsamıyorsa sözleşmeden dönme.
-Eserin alıkonulup ayıp oranında indirim isteme.
-Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, tüm masraflar yükleniciye ait olmak üzere eserin ücretsiz tamirini isteme.
Bunun dışında iş sahibi genel hükümler uyarınca tazminat talep edebilir. Eser iş sahibinin taşınmazı üzerine inşa edilmiş ve sökülüp çıkarılması aşırı zarar ve masraf gerektirirse iş sahibi sözleşmeden dönme hakkını kullanamaz. Eğer eserin ayıplı olması iş sahibinin talimatları çerçevesinde ve yüklenicinin ihtarına rağmen gerçekleşirse bu durumda iş sahibi, eserin ayıplı olmasından doğan haklarını kullanamaz.
Eserin Kabul Edilmesi
Eserin açık veya örtülü olarak kabul edilmesinden sonra, yüklenici bütün sorumluluktan kurtulur, ancak ağır kusuruyla sebebiyet verdiği gizli ayıplardan ve ilk bakışta fark edilemeyecek olan ayıplardan dolayı sorumluluğu devam eder. İş sahibi gözden geçirme yükümlülüğünü ihmal ederse eseri kabul etmiş sayılır. Sonradan ortaya çıkan ayıpları ise derhal yükleniciye bildirmek zorundadır, aksi takdirde eseri kabul etmiş sayılır.
Eser Sözleşmesinde Zamanaşımı
Yüklenici ayıplı bir eser meydana getirmişse, bu sebeple açılacak olan davalar, teslim tarihinden başlayarak, taşınmaz yapılar dışındaki eserlerde iki yıl; taşınmaz yapılarda ise beş yıl ve yüklenicinin ağır kusuru varsa, ayıplı eserin niteliğine bakılmaksızın yirmi yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
İş Sahibinin Borçları
İş sahibinin bedeli ödeme borcu eserin kendisine teslimi anında muaccel hale gelir.
Bedel götürü olarak belirlenmişse eser sözleşmede belirtilen bedelle tamamlanmak ve teslim edilmek zorundadır. Bu durumda yüklenici bedelin aşılması halinde artan kısmı talep edemeyecektir. Ancak sözleşmede belirtilen bedel eserin yapılmasını olumsuz etkiler ve son derece güçleştirirse yüklenici, hakimden bedelin hakkaniyet gereği yeniden düzenlenmesini talep edebilir. Bunun dışında dürüstlük kuralları gereğince yüklenici sözleşmenin feshini de talep edebilir.
Sözleşmenin Sona Ermesi
Başlangıçta belirlenen bedelin iş sahibinin kusuru olmaksızın aşılması durumunda iş sahibi sözleşmeden dönebilir veya iş sahibinin arazisi üzerine yapılan eserin sökülmesi imkansız hale gelmişse sözleşmeyi feshedebilir.
Eserin yok olması halinde ve iş sahibinin kusuru ile sözleşmenin ifası imkansız hale gelirse sözleşme sona erebilir.
