01.01.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni İş Kanunu uyarınca iş hukukundan kaynaklanan bazı davalarda zorunlu arabuluculuk sistemi getirilmiştir.
Hangi türdeki işçi-işveren uyuşmazlıkları zorunlu arabuluculuğa götürülecek?
Hangi tür uyuşmazlıklar arabulucuya götürülemez?
İş kazası veya meslek hastalığından doğan maddi-manevi tazminat davaları ve bunlarla ilgili tespit, rücu ve itiraz davalarında zorunlu arabuluculuk yoktur.
Fakat ihtiyari olarak arabulucuya başvurmak her zaman mümkündür.
Dava şartı olarak arabuluculuk ne demek?
Dava şartı olarak arabuluculuk demek, arabulucuya başvurmadan dava açılırsa dava usulden reddedilir demektir. Yani zorunlu arabuluculuk hallerinde arabulucuya başvurmadan dava açıldığında dava usulden reddedilecektir.
Arabulucuya ne kadar sürede gidilmeli?
Arabulucuya başvuru süresi, davaların zamanaşımı süresi ile aynıdır. Yani işe iade davası açılacaksa iş sözleşmesinin haklı sebep olmaksızın veya herhangi bir sebep olmaksızın feshinden itibaren 1 ay içerisinde açılmalıdır. Arabulucuya da işe iade için başvurulacaksa 1 ay içerisinde başvurulmalıdır.
Arabuluculukta uyuşmazlığın çözülmesi ne kadar sürer?
Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.
Anlaşmaya varılmazsa ne olacak?
Eğer arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa taraflar dava açabilirler. Dava dilekçesine anlaşmaya varılamadığına dair son tutanağın aslı ya da arabulucu tarafından onaylanmış bir örneği eklenmek zorundadır. Eklenmediği takdirde iş mahkemesi davacıya bir haftalık kesin süre verir ve bu sürede de tamamlanmazsa dava reddedilir.
Arabuluculukta taraflar uzlaştıktan sonra yeniden dava açılabilir mi?
Arabuluculukta taraflar uzlaşırsa üzerinde anlaşılan husus hakkında dava açılamaz. Çünkü arabulucu, taraflar anlaştığı takdirde bu durumu yazılı hale getirir ve taraflar ve avukatları da bu belgeyi imzalarlar. Bu belgeye “Anlaşma Belgesi” adı verilir ve hukuki değeri vardır.
Taraflar anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini, bu konuda yetkili olan Sulh Hukuk Mahkemesi’nden talep edebilirler. İcra edilebilirlik şerhi olmayan belge geçersiz değildir, sadece icra edilebilirlik şerhi olan belge mahkeme ilamı niteliği taşıdığı için hukuken daha kuvvetlidir.
Dolayısıyla arabulucuda anlaşmaya varılması sonrasında taraflardan biri anlaşma uyarınca yapması gereken bir edimi yapmazsa, anlaşma belgesi kullanılarak tarafa zorla bu edimin yaptırılması sağlanabilir.
Arabulucu ücreti ödemesi nasıl gerçekleşir?
Arabuluculuk ücreti, arabuluculuk faaliyetinin sona erdiği tarihteki Arabulucu Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir. Arabulucu ücreti aksi kararlaştırılmadıkça taraflar arasında eşit olarak ödenir. Fakat taraflar aralarında başka şekilde ödenmesini kararlaştırabilirler.
Tarafların 2 saate kadar görüşmeleri ve anlaşamamaları halinde arabulucu ücreti hazine tarafından ödenir. Tarafların 2 saatten fazla görüşmeleri ve anlaşamamaları halinde ise 2 saati aşan kısmı aksi kararlaştırılmadıkça taraflar eşit olarak öder.
Taraflardan birinin arabuluculuk toplantısına katılmaması halinde ne olur?
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez.
Arabuluculuk süreci, iki tarafın da ilk görüşmeye katılmaması nedeniyle sona ererse, açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendileri üzerine bırakılır.
01.01.2018 Öncesine Açılan İş Davaları Ne Olacak?
İş hukukunda zorunlu arabuluculuk yöntemi 01.01.2018 tarihinden önce açılmış ve halen devam etmekte olan davalar için uygulanmayacak. Davanın İlk Derece Mahkemesi, İstinaf Mahkemesi veya Yargıtay’da olmasının bir önemi yoktur, devam eden davalarda zorunlu arabuluculuk uygulanmayacak.
Arabuluculuğa Başvurunun İş Davasında Zamanaşımına Etkisi
İş Kanunu m.3/17 “Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.”
Yani arabulucuya başvurmak, anlaşma sağlanamaması halinde dava açmak için herhangi bir hak kaybı yaşanmasına sebep olmayacaktır.
Arabuluculukta Yetki
İş davası açmayı düşünen taraf, dava açmadan önce, karşı tarafın yerleşim yeri veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurarak, bir arabulucu atanmasını isteyecektir. Tarafların bir arabulucu üzerinde mutabık kalması durumunda, arabuluculuk bürosunca bu arabulucu atanacaktır.
