Çek Nedir?
Çek, bankaya hitaben yazılmış, ödeme emri niteliğindeki bir kıymetli evraktır. Günümüz ticaret hayatının önemli bir parçası olan çek, doğru kullanılmadığı zaman çeşitli hukuksal sorunlara sebep olmaktadır.
Karşılıksız Çek Nedir?
Kural olarak çekte vade yoktur, ibraz süresi vardır. Çekin keşide edildiği yer ile ödeme yeri aynıysa 10 gün, keşide edildiği yer ile ödeme yeri farklıysa 1 ay, keşide yeriyle ödeme yeri farklı kıtalardaysa 3 ay ibraz süresi vardır. Ayrıca Avrupa ülkesinde düzenlenen bir çekin ödeme yeri Akdeniz'e sahili olan bir ülkeyse yine 1 aylık bir ibraz süresi mevcuttur. Ancak ülkemizde sistem bu şekilde işlememektedir ve çekler ileri tarihli olarak düzenlenmektedir. Çekte yazılan tarihte ilgili banka hesabında çekte yazılı tutarın bulunmaması karşılıksız çek olarak adlandırılır.
Karşılıksız Çek Cezası
Karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında önceden hapis cezası ön görülüyordu. 03.02.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6273 sayılı kanunla karşılıksız çek durumunda ön görülen hapis cezası oldukça tartışmalı bir şekilde kaldırıldı. Böylece karşılıksız çek düzenleme, hürriyeti bağlayıcı sonuç doğuran bir suç olmaktan çıktı. Kanun koyucu Ticaret Hukukunda ekonomik suça ekonomik ceza ilkesini benimsemeye gayret etmektedir, bu değişikliğin dayanağı bu görüştür. Hapis cezasının kalkmasıyla şu an mevcut olan yaptırım “Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı”dır. Bu yaptırım kararını verecek olan Cumhuriyet Savcısıdır.
Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması
Cumhuriyet Savcısının verdiği çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı itiraz yoluna gidilebilecektir. İlgili merciye yapılacak itirazla beraber eğer kişi haklı görülürse bu yasak kalkar. Bir diğer yasağın kalkma durumu, ilgili çekte belirtilen tutarın karşılıklı hale getirilmesi ve lehdarı tarafından paraya çevrilebilmesidir. Çeki düzenleyen, çek tutarını hesabına aktarır ve çeki elinde bulunduran kişi bu tutarı tahsil edebilecek duruma gelirse yine Cumhuriyet Savcısının kararıyla bu yasak kaldırılır.
Çekin Karşılıksız Çıkması Durumunda Yapılacaklar
Yukarıda da belirttiğimiz gibi çek kural olarak görüldüğü anda ödenir ve vadeye bağlanamaz. Uygulamada bu kurala uyulmamakta ve genelde çek bir ödeme aracı olarak değil ileri tarihte tahsil edilebilecek bir vadeli ödeme aracı olarak kullanılmaktadır. Aldığınız çekin belirtilen tarihte karşılığının olmaması durumunda banka çekin arkasını imzalar ve karşılıksız olduğunu tescil eder. Bu durumda yapmanız gereken çeki keşide edene durumu bildirmek ve çek karşılığının derhal ödenmesini talep etmektir. Keşideci yani çeki düzenleyenin bu talebi karşılayamaması durumunda kambiyo senetlerine mahsus icra takibi yapılabilir. Bu icra takibi oldukça ayrıntılı ve prosedürü bol olan bir takip türüdür; bu sebeple profesyonel yardım almalı ve iyi bir avukata başvurmalısınız. Avukatınız sizin adınıza bu takibi yürütecek ve alacağınızı uğradığınız zararlar ve yaptığınız masraflarla beraber tahsil edecektir.
Çek Türleri
Çek, kendi içinde iki türlüdür:
Nama yazılı çekte, çekin üzerinde lehdarın adı bulunmaktadır; dolayısıyla çekin kim tarafından tahsil edileceği bellidir.
Hamiline yazılı çekte ise çekin üzerinde herhangi bir isim bulunmamaktadır; dolayısıyla çeki elinde bulunduran herhangi bir kişi bu çeki tahsil edebilir.
Çekler kural olarak emre yazılıdır, nama yazılı olabilmesi için ''emredir.'' ibaresinin eklenmesi gerekmektedir.
Çekin Ciro Edilmesi
Çekin bizzat çekte adı yazılı olan kişi tarafından kullanılması şart değildir. Ticari hayatın içinde çek, başka kişilere devredilebilir. Bu devir işlemine ciro, devir işlemini yapana ciranta denir. Cironun geçerli olması iki şekilde olur:
Çek bir ödeme aracıdır ve ticari hayata hız vermek üzere kullanılır, yani para yerine geçer. Bu sebeple devredilir ve böylece zamandan tasarruf edilir.
Çek Tahsilatı
Çek, karşılıksız çıkması durumunda bazen ticari hayatı sona erdirebilecek etkilere sahiptir; bu yüzden çek tahsilatının hızlı olması, etkin sonuçlar alınması kişinin ekonomik durumunu çok yakından ilgilendirdiği için özellikle üzerinde durulması gereken bir konudur.
Çek tahsilatı kanunun izin verdiği çerçevede tüm hukuki silahlar kullanılarak yapılmalıdır. Bunu yapacak olan işin uzmanı avukatlardır. Avukatlık mesleğinde uzmanlık dalı seçmek mecburi olmamakla birlikte en iyi avukatlar bir uzmanlık dalı seçip o konuda çalışmalar yapan, dosyalara bakan ve mesleğini bu yöne koordine etmiş kişilerdir. Çek tahsilatı durumunda başvurmanız gereken kesinlikle bu konuda ehil olan bir avukat olmalıdır. Deneyimli avukatlar daha önce önlerine gelmiş sayısız benzer davalardan kazandıkları birikimlerle sizin meselenize nasıl çözüm getireceklerini çok iyi bilmektedirler.
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak alanında uzman hukukçu kadromuzla her türlü hukuki ihtilafınızda yanınızda yer alıyoruz. Hukuki sorunlarınızı deneyimli avukatlarımızla paylaşmak ve çözüm bulmak için bizlere danışabilir ve etkin çalışma sistemimize tanık olabilirsiniz.
