KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI
GİRİŞ
Kripto paralar, gelişen teknoloji ile birlikte hayatımıza girmiş dijital varlıklardır. Son yıllarda kripto paralara duyulan ilgi ve merak neticesinde birçok insan kripto paralara yatırım yapmış, bu durum dolandırıcıların ilgisinin de kripto paralara kaymasına sebep olmuştur. Bu makalede kripto paralara ilişkin olarak dolandırıcıların kullandığı yöntemler, kripto paralarda dolandırıcılık suçu ve tabi olduğu hükümler, kripto paraya ilişkin olarak işlenebilecek suçların hangi suç kapsamına girdiği ve dikkat edilmesi gereken hususlar yer alacaktır.
Kripto paralarda birçok dolandırıcılık yöntemi mevcuttur. Bu yöntemlere dikkat etmeniz gerekmektedir. Bunlar başlıca; ponzi sistemi, aldatıcı (scam) coin satışı, oltalama yöntemi, gizli kripto para madenciliği, fidye yazılımlarıdır.
Kripto para dolandırıcılığı suçunu anlayabilmek için öncelikle dolandırıcılık suçunun anlaşılması gerekmektedir. Dolandırıcılık suçu ve cezası, Türk Ceza Kanunu’nun “Dolandırıcılık” başlıklı 157. maddesinde, “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
“Nitelikli Dolandırıcılık” başlıklı 158. maddesinde ise;
“ (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.” şeklinde bir düzenleme mevcuttur.
Kripto para dolandırıcılığı, 158. madde kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak kabul edilmektedir. Özellikle bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle, yani f bendinde belirtilen nitelikli hal kapsamına girmekteyse de başka nitelikli haller de olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü birden fazla nitelikli hal de suçun kapsamına girebilir. Örneğin kişinin a bendinde yer alan dini inanç ve duyguları istismar edilerek kripto para dolandırıcılığı yapılmışsa hem a hem de f bendi uygulama alanı bulabilir. Ya da yaratılan bir ponzi sistemi (halk arasında saadet zinciri olarak bilinen) reklamlaştırılarak, basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işbu suç işlenebilir. Ya da h bendinde yer alan tacir veya şirket yönetici olan kişilerin ticari faaliyetleri sırasında bu suçu işlemesi mümkündür.
Kripto para dolandırıcılığı yaptırımı kanunda belirtildiği üzere, üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Ayrıca suç üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmişse yarı oranında artırılacak, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ise bir kat artırılacaktır. Ayrıca e, f, j, k, ve l bentlerinde sayılan; kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak, bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle, banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla, sigorta bedelini almak maksadıyla ya da kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle suçun işlenmesi durumunda verilecek ceza dört yıldan, verilecek adli para cezası da suçtan elden edilen menfaatin iki katından daha az olamaz.
Kripto para dolandırıcılığı suçu, nitelikli dolandırıcılığa sebep vermektedir ve nitelikli dolandırıcılık uzlaştırma kapsamında değildir. Ancak işbu suç TCK m. 167/2 kapsamında haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde suç şikâyete tabi hale gelecek ve uzlaştırma kapsamına girecektir.
Kripto paralarınız çalındığında en yakın Cumhuriyet Savcılığına giderek başvuruda bulunmalısınız.
Kripto paralara ilişkin olarak işlenen bir suç dolandırıcılık kapsamında olmayıp başka bir suçun kapsamında girebilir. Örneğin bir kişiye güvenmek suretiyle kripto paralarınızı korusun ya da başka bir suretle kullansın diye devrettiğiniz kripto paralar çalınmışsa bu durumda güveni kötüye kullanma suçunun oluştuğu kabul edilir. Yine bir kişiye karşı cebir veya tehdit kullanarak kripto paralardan menfaat sağlamak amacıyla işbu varlıkların kendisine devredilmesini sağlayan kişinin yağma suçunu işlediğinin kabulü gerekmektedir.
İcra ve İflas Kanunu’nda kripto paraların haczini engelleyen herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla şu anda uygulamada pek örneği görülmese de kripto paraların icra takibine konu edilebileceği kabul edilmelidir.
Kripto para dolandırıcılığına uğradıysanız, mutlaka en yakın Cumhuriyet Savcılığına giderek şikayetçi olmalı, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve elkoyma” kenar başlıklı 134. maddesi;
“Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkânının bulunmaması halinde, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin hâline getirilmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararlar yirmi dört saat içinde hâkim onayına sunulur. Hâkim kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Sürenin dolması veya hâkim tarafından aksine karar verilmesi hâlinde çıkarılan kopyalar ve çözümü yapılan metinler derhâl imha edilir.
(2) Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması ya da işlemin uzun sürecek olması halinde çözümün yapılabilmesi ve gerekli kopyaların alınabilmesi için, bu araç ve gereçlere elkonulabilir. Şifrenin çözümünün yapılması ve gerekli kopyaların alınması halinde, elkonulan cihazlar gecikme olmaksızın iade edilir.
(3) Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılır.
(4) Üçüncü fıkraya göre alınan yedekten bir kopya çıkarılarak şüpheliye veya vekiline verilir ve bu husus tutanağa geçirilerek imza altına alınır.”
Hükmü gereği şüphelilere ait bilgisayarların toplanılmasına ilişkin talebinizi de şikâyet dilekçesine ekleyebilirsiniz. Ayrıca Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma” kenar başlıklı 128. Maddesinin 1. Fıkrası;
“Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait;
a) Taşınmazlara,
b) Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına,
c) Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba,
d) Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara,
e) Kıymetli evraka,
f) Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına,
g) Kiralık kasa mevcutlarına,
h) Diğer malvarlığı değerlerine elkonulabilir. Somut olarak belirlenen bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir. (Ek cümle: 21/2/2014 – 6526/10 md.) Bu madde kapsamında elkoyma kararı alınabilmesi için ilgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Hazine Müsteşarlığı ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumundan, suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınır. Bu rapor en geç üç ay içinde hazırlanır. Özel sebepler zorunlu kıldığında bu süre talep üzerine iki ay daha uzatılabilir.”
hükmü gereği şüphelilerin taşınmazlarına, hak ve alacaklarına ve diğer malvarlıklarına el konulması talebinizi de şikâyet dilekçesine ekleyebilirsiniz.
Ve nihayet Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Eşya veya kazancın muhafaza altına alınması ve bunlara elkonulması” kenar başlıklı 123. maddesi;
“İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri, muhafaza altına alınır.
(2) Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya elkonulabilir.
(3) Muhafaza altına alınan veya elkonulan eşya ya da malvarlığı değerlerinin kıymeti tespit edilir.”
hükmü gereğince kazancın muhafaza altına alınması talebinizi de şikâyet dilekçesine ekleyebilirsiniz.
Kripto para dolandırıcılığının cezai sorumluluğun yanında bir haksız fiil sorumluluğu da doğduğundan, zararın tazmini için tazminat davası açılabilir. Burada suç işlenerek haksız fiil eyleme geçirildiğinden zamanaşımı süresi de daha geniş olup zararın tazmini daha kolay bir boyutta kabul edilebilir.
PROAKTİF HUKUK VE DANIŞMANLIK BÜROSU tarafından Türkiye’de hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti almak için, +90 (212) 22 444 22, +90 549 244 01 44 numaralı telefonlar üzerinden ya da güncel e-posta adresimizden info@proaktifhukuk.com bizimle iletişime geçebilirsiniz. Sitemizde yer alan iletişim bölümünden de bizlere ulaşabilirsiniz. https://www.proaktifhukuk.com/User/iletisim
