Miras Paylaşımına Giriş
Miras hukukunda mal paylaşımı, bir kişinin ölümü ile birlikte mal varlığını oluşturan hak ve borçlarını içeren terekesinin açılması neticesinde gerçekleşmektedir.
Miras bırakanın ölümü ile mirasçılar, mirası bir bütün olarak ve kanun gereğince kazanmaktadırlar.
Miras bırakanın ölümü üzerine, mirasçılar kendi aralarında serbestçe mirası paylaştırabilirler. Ancak mirasçıların mirası paylaştırmada uyuşmazlık yaşamaları halinde miras paylaşımı davası gündeme gelir. Mirasın paylaştırılmasını isteyen her bir mirasçı mirasın taksimi davası açabilir.
Miras paylaşımı yargıya taşındığında miras üzerindeki elbirliği mülkiyeti sona erer. Davanın hakimi terekeyi mirasçıların payına göre ayırır ve paylaşımı Türk Medeni Kanunu hükümlerini de gözeterek yapar.
Bu çerçevede bu makalede miras paylaşımı davasını unsurlarıyla birlikte açıklamaya çalışacağız.
Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir.
Her mirasçı; terekedeki belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesini sulh mahkemesinden isteyebilir. Mirasçılardan birinin istemi üzerine hâkim, terekenin tamamını ve terekedeki malların her birini göz önünde tutarak, olanak varsa taşınmazlardan her birinin tamamının bir mirasçıya verilmesi suretiyle paylaştırmayı yapar. Mirasçılara verilen taşınmazların değerleri arasındaki fark para ödenmesi yoluyla giderilerek miras payları arasında denkleştirme sağlanır.
Paylaşmanın derhal yapılması, paylaşım konusu malın veya terekenin değerini önemli ölçüde azaltacaksa; sulh hâkimi, mirasçılardan birinin istemi üzerine bu malın veya terekenin paylaşılmasının ertelenmesine karar verebilir.
Mirasın açıldığı tarihte, mirasçı olabilecek bir cenin varsa paylaşım, doğuma kadar ertelenir. Anne muhtaç ise, doğuma kadar geçim giderlerinin terekeden sağlanmasını isteyebilir.
Miras bırakanın ölümünde onunla birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimseler, ölüm tarihinden başlayarak üç aylık bakım ve geçim giderlerinin terekeden sağlanmasını isteyebilirler.
Miras Paylaşım Yapılması Hakkında Hükümler
Mirasçılardan her biri , tereke borçlarının paylaştırmadan önce ödenmesini veya güvence altına alınmasını isteyebilir.
Değerinde önemli azalma olmadan bölünemeyen tereke malı, bütün olarak mirasçılardan birine özgülenir.
Mirasçılar bir tereke malının bölünmesi veya özgülenmesi konusunda anlaşamazlarsa, o mal satılır ve bedeli bölüştürülür.
Mirasçılardan biri istemde bulunursa satış artırma yoluyla yapılır. Mirasçılar artırmanın şekli konusunda anlaşamazlarsa sulh hâkimi, artırmanın mirasçılar arasında veya herkese açık yapılmasına karar verir.
Eşlerden birinin ölümü hâlinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya miras bırakanın diğer yasal mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir.
Miras bırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve alt soyundan birinin aynı meslek ve sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde, sağ kalan eş bu hakları kullanamaz.
Miras bırakanın bir mirasçıdaki alacağı, paylaşım sırasında o mirasçının payına mahsup edilir.
Mirasçılar arasında ergin olmayan ayırt etme gücüne sahip altsoy (çocuk) varsa; paylaşma, bunlar ergin oluncaya kadar ertelenebilir veya mirasçılar arasında özgülemeye karar verilebilecek tarihe kadar aile malları ortaklığı kurulur.
Miras Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme ve Zamanaşımı
Miras paylaşımı davası, miras bırakanın son ikametgah yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılacaktır.
Miras paylaşımı davası miras ortaklığı sona erinceye kadar her zaman açılabilir.
Miras hukukunda mal paylaşımı, bir kişinin ölümüyle birlikte malvarlığını oluşturan bütün aktif ve pasiflerini (hak, borç, alacak gibi) içeren terekesinin açılması neticesinde gerçekleşmektedir. Miras bırakanın (muris) ölümü ile birlikte mirasçılar, mirası bir bütün olarak (külli halefiyet) ve kanun gereğince kazanmaktadır. Yasal mirasçılar 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 495 - 501. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Yasal mirasçılar genel ayrım açısından iki kategoride sınıflandırılmaktadır;
Mirasçılar, miras bırakanın borçlarından ötürü kendilerine ait bütün malvarlıkları ile sorumlu olacaklardır. Sorumluluğun sona ermesi ise mirasın paylaşılmasından itibaren veya murisin ölümünden sonra yerine getirilmesi gereken borçlarda, borcun muaccel olduğu tarihin üzerinden 5 yıl geçmekle gerçekleşecektir.
Miras bırakanın yasal mirasçıları kanun hükmü gereği, iradi mirasçılar ise miras bırakanın iradesi neticesinde miras hakkını elde ederler. Yasal mirasçılar şunlardır:
➢ Miras bırakanın hısımları,
➢ Miras bırakanın kan hısımları,
➢ Altsoyu ve evlatlık edindiği kişiler,
➢ Miras bırakanın eşi,
➢ Devlet.
Yasal miras paylaşımı hususunda hukukumuz zümre sistemini benimsemiş bulunmaktadır. Bu açıdan aşağıda yapılacak miras paylaşımına ilişkin değerlendirme zümre sistemi temel alınarak gerçekleştirilecektir.
Evlilik dışı doğan çocuk ile muris arasında yasal soybağı ilişkisi kurulmuşsa, evlilik dışı doğan çocuğun mirasçılığı yasal mirasçılar gibi devam edecektir. Bunun dışında sağ kalan eş murisin çocukları ve torunları ile birlikte mirasçı olursa mirasın ¼’ ünü alacaktır. Sağ kalan eş murisin ana ve babasıyla birlikte mirasçı olursa mirasın ½’ sini alacaktır.
➤ Mirasçı olarak çocuklar ve eş bulunmakta ise eşin payı ¼’ tür.
➤ Mirasçı olarak geride çocuk bulunmayıp ana, baba ve eşin bulunması durumunda eşin payı ½’ dir.
➤ Mirasçı olarak büyük ana, büyük baba ve eşin bulunması durumunda eşin payı ¾’ tür.
➤ Belirtilen akrabaların hiçbiri bulunmamakta ise mirasın tamamı eşe kalacaktır.
➤ Murisin ölümünden sonra geride herhangi bir yasal veya iradi mirasçının bulunmaması durumunda miras devlete kalacaktır.
Miras paylaşımı hususunda mirasçılar arasındaki ihtilafların mahkemelere taşınmadan çözüme kavuşturulması, uzun yargılama sürecine maruz kalmamak ve bu süreçte hak kaybına uğramamak adına uzman bir miras avukatından danışmanlık hizmeti alınması tavsiye edilmektedir. Proaktif Hukuk, miras hukuku alanında tarafların karşılaşabileceği sorunları alanında uzman ve deneyimli kadrosuyla çözüme kavuşturmak adına hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Ortaklığın giderilmesi ve miras paylaşımı konularında müvekkillere hukuki danışmanlık ve talep doğrultusunda mahkeme huzurunda temsil hizmetleri sunan avukatlık büromuz, bu süreçlerde müvekkillerin menfaatleri doğrultusunda ve hukuka uygun şekilde sürecin takibini gerçekleştirmektedir.
Mirasta saklı pay, yasal mirasçıların miras haklarını korumaya yönelik olarak miras bırakan tarafından gerçekleştirilecek tasarruflarla, yakınlarının haklarının vasiyet yoluyla başkasına geçişini engellemeye yönelik getirilen önlemdir.
Saklı pay sahipleri ölen kişinin altsoyu, ana ve babası ile eşinden oluşmaktadır. Saklı pay mirasçılığı açısından da altsoyun mirasçılığının devam ettiği durumlarda ana ve babanın mirasçılığı söz konusu olmadığı için bu durumda ana ve babanın saklı pay mirasçılığından da söz edilemeyecektir.
Saklı pay oranları şu şekildedir:
Mirasçılar arasında mirasın paylaşımı konusunda anlaşmazlık bulunması durumunda dava açacak olan kişilerin öncelikle mirasçılık belgesi edinmeleri gerekmektedir. Mirasçılık belgesi talep edenler açısından Noterler tarafından düzenlenmektedir. Mirasın taraflar arasında paylaşılamaması durumunda mirasçılardan herhangi biri ya da bir kaçı paylaşılamayan mal üzerindeki ortaklığın giderilmesi talebiyle mirasçılık belgesi ile birlikte dava açmak durumundadır. Davada görevli mahkeme murisin son ikamet yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesidir. Malların paylaşımı görülecek dava neticesinde mahkeme vasıtasıyla gerçekleştirilerek mirasçılara pay bedelleri oranında dağıtım yapılacaktır.
Miras Paylaşımı Sonuç Olarak;
Terekenin paylaşılmasında uyuşmazlığa düşen her mirasçı, mirasın paylaştırılması davasını açabilir. Hakim; hakkaniyetle, her mirasçının paylarını ve saklı paylarını göz önünde tutarak ve her duruma özel paylaştırma yapar. Dolayısıyla miras paylaştırma konusunda sorun yaşıyorsanız veya hakkınızı tam alamayacağınızı düşünüyorsanız miras paylaştırılması davası açabilirsiniz.
