Soyadı değiştirme, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre tüm vatandaşlara tanınan ve kişiye sıkı surette bağlı haklardan biridir. Soyadı değişikliği için kanunda bu hakkın kullanılması ve buna bağlı olarak soyadı değiştirme davası açabilmek için birtakım haklı sebeplerin varlığı aranır.
Medeni Kanun soyadı değişikliği için tarafın mahkemeye sunması gereken haklı nedenleri ayrıntılı olarak dile getirmemiştir. Bu yüzden Hukuk Mahkemelerinde geçerli olan hakimin takdir yetkisi ilkesi çerçevesinde kişi, öne sürdüğü gerekçelerle bu konuda hakimde bir kanaat uyandırma faaliyetinde bulunacaktır.
Haklı sebeplerin varlığına dayanılarak açılan davalarda Nüfus Kanununun 21. Maddesi ve Soyadı Kanununun 3. Maddeleri göz önünde bulundurulacaktır. Bu maddelere göre;
-Milli kültüre,
-Örf ve adetlere uygun olmayan,
-Gülünç ve uygunsuz anlamları olan,
-Kişisel ilişkilerde veya meslek ve sanatın icrasında yanlış anlamalar doğurabilecek hususlar haklı sebep olarak sayılacaktır.
Soyadı değiştirme davalarında hakim, öne sürülen sebepleri inceler, bunun yanı sıra kişinin sosyal ve ekonomik koşullarını da dikkate alarak bir sonuca varmaya çalışır. Hakim, duruma göre bireylerin aile içi durumu, mesleği ve eğitim seviyesi hususlarını da göz önüne alarak karara varabilir.
Soyadı Değişikliği Davası
Soyadı değiştirme davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yargıtay’ın son dönemdeki kararlarında ‘haklı nedenlere dayanılarak’ açılacak olan davalarda görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi olarak belirttiğini söyleyebiliriz. Yetkili mahkeme ise davacının resmi ikamet adresinin bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesidir. Soyadını değiştirmek isteyen kimse bir dilekçe ile yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesine başvuru yapmalıdır.
Evlendikten Sonra Soyadı Değişikliği
Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre evlenen kadın kocasının soyadını alır. Kadın, kocasının soyadı ile birlikte kendisinin önceki soyadını da taşımak istediğini evlilik esnasında yazılı olarak evlendirme memurundan talep edebilir. Evlilik esnasında bu talepte bulunmamışsa daha sonra nüfus müdürlüğüne yapacağı başvuruyla önceki soyadını da kullanmak istediğini bildirebilir.
Soyadı değişikliği isim değişikliğine göre daha zor ve uzun bir sürece yayıldığı için isim değişikliğine kıyasen çok daha sıkı şartlar aranmaktadır. Bu yüzden soyadı değiştirme davalarında hukuki prosedürün eksiksiz ve doğru şekilde yerine getirilmesi önem taşımaktadır. Bu sebeple soyadı değişikliği davalarının avukat ile yürütülmesi zorunlu olmasa da herhangi bir hak kaybına uğramamak ve en kısa sürede sonuçlandırmak adına avukat tutulması önerilmektedir.
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu, Medeni Hukukun her alanında dilekçe hazırlama, sözleşme oluşturma , hukuki danışmanlık ve dava hizmetlerini uzman avukatlarıyla müvekkillerine sunmaktadır. Ayrıca danışmanlık ve dava süresince müvekkillerinin yaşaması muhtemel hak kayıplarının önüne geçmek amacıyla gereken önlemlerin avukatlar aracılığıyla alınması ve sonuç odaklı yaklaşımıyla, müvekkillerini çözüme ulaştırmaktadır.
Soyadı Değişikliği Hakkında Güncel Düzenlemeler
Son dönemde gündeme gelen yeni torba yasa ile soyadı değişikliği konusunda tartışmalar yaşanmıştır. Mevcut 4721 sayılı Medeni Kanun soyadı değişikliğini oldukça sıkı şartlara bağlamıştır. Bireylerin soyadı değişikliğini gerçekleştirebilmeleri için haklı nedenlerin varlığı aranmıştır. Bu konuda öngörüler bireylerin soyadı değiştirme taleplerinin karşılanmasında kolaylıklar sunulabileceği yönünde olmaktadır. Lakin soyadı değişikliğinin kolaylaşmasının önünün açılması soyadın tamamen değişikliğe uğraması durumunu kapsamamaktadır.
Soyadı değişikliğinde İç Güvenlik Kanunu olarak bilinen yasanın geçici 10. maddesinde birtakım yeni düzenlemeler yapılmıştır. Yeni düzenlemeyle isim ve soyadı değişikliğinin mahkemeye başvurmadan nüfus müdürlüğüne verilecek dilekçeyle yapılması gündeme gelmiştir. Ancak yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 sene içinde yapılması gerekmektedir. 1 yıllık süre dolduktan sonra isim ve soyadı değişikliği için tekrar mahkeme kararına ihtiyaç duyulacaktır. Yeni düzenleme zamandan ve fazla masraflardan tasarruf amacıyla getirilmiştir. Ancak, sadece imla ve yazım hatası bulunan isimler ile gülünç, uygunsuz olan soyadları değiştirilebilecektir. Bu değişiklik il veya ilçe kuruluna başvuru dilekçesi verilerek bu kurullar tarafından alınan kararla gerçekleştirilmektedir. Belirtilen idari kararın yürürlük kazanması ve değişiklik işleminin yapılması nüfus müdürlüğüne bildirilmesine bağlıdır.
