Esas sermaye artırımı, şirket ana sözleşmesinde taahhüt edilmiş olan tutarın iç ya da dış kaynaklarla yükseltilmesini ifade etmekte ve kural olarak sermaye artırımı esas sözleşme değişikliğini meydana getirmektedir. Ticaret şirketlerinde, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre sermaye artırımı; sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımı, iç kaynaklardan sermaye artırımı ve şarta bağlı sermaye artırımı şeklinde gerçekleştirilebilmektedir. Kanun, yapılan düzenlemelerde anonim şirketleri temel düzenleme açısından odak kabul ederek, ortak hükümlerin bulunması dahilinde anonim şirketlere ilişkin hükümlerin limited şirketlere kıyasen uygulanacağını belirtmiştir.
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımına İlişkin Genel Hükümler
- İç kaynaklardan yapılan sermaye artırımları hariç, sermayeyi teşkil eden payların tamamının nakdi bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamaz.
- Sermayeye oranla önemli sayılmayacak tutarların ödenmemiş olması sermaye artırımını engellemez.
- Esas sermaye sistemini benimsemiş olan anonim şirketlerde sermaye artırımına genel kurul karar verirken; kayıtlı sermaye sistemini benimsemiş olan anonim şirketlerde sermaye artırımına yönetim kurulu karar vermektedir.
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yapılacak olan belirlemeye göre, esas sözleşmeleri ve esas sözleşme değişiklikleri izne tabi olan sektörlerde faaliyette bulunan anonim şirketler, sermaye artırımı hususunda değişiklik metnini hazırlayarak izin alırlar ve izinle birlikte genel kurulun onayına sunarlar. Genel kurul, izin alınmış metni değişiklik gerçekleştirerek kabul ederse, değişiklik yapılan metnin de tekrar izin için onaya sunulması gerekmektedir.
- Sermaye artırımı, sermaye artırımına karar veren organın genel kurul olması durumunda genel kurul kararı tarihinden, karar veren organın yönetim kurulu olması halinde yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içerisinde tescil edilmek zorundadır. Belirtilen süre içerisinde tescilin yapılmaması durumunda, alınan karar ve izinler geçersiz hale gelecektir.
Şirketler hukukunda sermaye artırımı kanunda ayrıntılı hükümleri ihtiva etmesi yanında uygulamada şirketler açısından hukuki sorun ve problem yaşayabilecekleri bir alandır. Sermaye artırımında, artırımın iç kaynaklardan, sermaye taahhüdü yoluyla ya da şarta bağlı olarak gerçekleştirileceğinin belirlenmesi ve ilgili artırım türü açısından gerekli hukuki prosedürlere uygun davranılması şirketler açısından önem arz eden bir husustur. Hukuki açıdan teknik niteliğe sahip olan sermaye artırımı konusunda kurumsal şirketlerin uzman ticaret hukuku avukatı vasıtasıyla danışmanlık hizmeti almaları tavsiye edilmektedir. Avukatlık bürosu bünyesinde barınan uzman ticaret hukuku avukatlarımızla kurumsal şirketlere, şirket ana sözleşmesinin hazırlanmasından tasfiye sürecine kadar hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktayız.
Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı
Sermaye taahhüdü yoluyla artırımda, sermaye artırımına katılmayı taahhüt eden kimseler tarafından şirkete ayni veya nakdi sermaye getirilmesi yoluyla sermaye artırımı gerçekleştirilir. Anonim şirketin pay sahipleri, şirket tarafından yeni çıkarılan payları mevcut sermayedeki pay oranlarına göre alma hakkına (rüçhan hakkı) sahiptir. Rüçhan hakkı ancak haklı sebeplerin varlığı halinde esas sermayenin en az %60’ının olumlu oylarıyla sınırlandırılabilir. Sermaye artırımının geçerli kabul edilebilmesi genel kurul ya da yönetim kurulu tarafından alınmış olan kararın üç ay içerisinde tescil edilmesine bağlıdır ve tescil sermaye artırımı için kurucu şart teşkil etmektedir.
- Esas Sermaye Sisteminde, tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan esas sermaye tutarı elli bin liradan aşağı olamaz. Esas sermaye sisteminde sermaye artırımı genel kurul kararıyla gerçekleştirilmekte ve bu artırım esas sözleşme değişikliğini oluşturmaktadır. Sermaye artırımı kararı aksine esas sözleşmede daha ağır bir karar nisabı öngörülmemişse, esas sözleşme değişikliğinde öngörülen nisap olan şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda mevcut oyların çoğunluğuyla alınacaktır ve ilgili sözleşme değişikliği yönetim kurulu tarafından onaylanacaktır.
- Kayıtlı Sermaye Sisteminde, esas sözleşmede belirtilmiş kayıtlı sermaye tavanına kadar sermayeyi artırma yetkisi yönetim kuruluna tanınmıştır. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş halka açık olmayan anonim şirketlerde, başlangıç sermayesi yüz bin liradan aşağı olamaz. Yönetim kurulu sermayenin hangi şartlarda ve hangi tutarda artırılacağına verilen yetki çerçevesinde bağımsız şekilde karar verir. Sermaye artırımı kararına karşı yönetim kurulu üyelerince yahut da pay sahiplerince bu karara karşı iptal davası açılabilecektir. İptal davası sermaye artırımı kararının alınmasından itibaren 1 aylık hak düşürücü süre içerisinde açılmalıdır.
Limited Şirketlerde Sermaye Artırımı
Anonim şirketlerde sermaye artırımına ilişkin temel kurallar Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca limited şirketlerde de kıyasen uygulama alanı bulacaktır. Limited şirketlerin sermaye artırımı değişen ve gelişen ekonomik koşullara bağlı olarak gerçekleşebilir.
Limited Şirketlerde Sermaye Artırımına İlişkin Temel Koşullar
- Sermaye artırımı şirket ortaklarınca karşılanması suretiyle sermaye artırılabilir.
- Şirket dışı ortak kazandırılması vasıtasıyla sermaye artırılabilir.
- Şirketin dönem içi net karını ortaklara dağıtmamak suretiyle sermaye artırımı gerçekleştirilebilir.
- Farklı bir şirket ile birleşme yoluyla sermaye artırımı yapılabilir.
- Şirket içinde bulunan menkul kıymet niteliğindeki fonlara dayalı olarak sermaye artırımında bulunulabilir.
