Her zaman için müvekkili olsun olmasın tüm vatandaşların hukuki ihtiyaçlarını karşılamak ve hukukta bilmediklerini cevaplandırmak için uğraşan Proaktif hukuk&danışmanlık olarak vakıfların kuruluşunun nasıl gerçekleşeceğini sizler için yazıya aktardık.
T.C Anayasası 33.maddesi, herkesin, önceden izin almaksızın vakıf kurma hakkını anayasal güvence altına almıştır. Anayasamızın aynı maddesinin 4.fıkrası, vakıf kurma işleminin usul, şekil ve şartlarının kanunla düzenleneceğini belirtmiş olup, vakfın kuruluşu işlemi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunumuzun 101. ve 102. maddelerinde düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunumuza göre vakfın kuruluşu;
Vakıf Kuruluşu Nasıl Yapılır?
Vakfın kanunca tanımı, “gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları” olarak tespit edilmiştir. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere vakıflar hem gerçek hem de tüzel kişiliklerce kurulabilirler. Anayasa mahkemesine yapılan başvuru sonucu, Anayasa Mahkemesi 2008 senesinde verdiği kararla TMK madde 101 de yer alan vakıflara üye olunamaz yasağını, herkesin vakıflara üye olmak da özgür olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir
Vakıf kurma işlemi için hukukumuzda iki tür mevcuttur. Birisi resmi senet ile vakıf kurulabileceği diğeri ise ölüme bağlı tasarrufla vakıf kurulabileceğidir. Vakfedenin sağlığında hüküm ifade etmek için kurulacak vakfın kurulması için gereken senedi noterler düzenlemelidir. Bu senet Noterlik Kanunu madde 89 uyarınca düzenleme şeklinde yapılmalıdır. Senedin noterliğe imza ile onaylatmak yeterli değildir. Bu düzenlenen resmi senedin bir örneği, Vakıflar yönetmeliği madde 5 fıkra 1 uyarınca vakıflar genel müdürlüğüne gönderilmelidir.
Vakfedenin ölümüne bağlı tasarrufla kurulacak vakıflarda ise, vakıf kurma iradesi şekli olarak vasiyetnamedir. Bu sebepten ötürü, ölüme bağlı kurulması istenen vakfın vasiyetnamesi, resmi senet, el yazısı vasiyetname veya sözlü vasiyetname ile kurulabilir. Eğer vakıf kurma işlemi, miras sözleşmesinde yer alırsa bu sözleşme vasiyetname olarak sonuç doğuracaktır.
Vakıf Senedinin İçeriği
Vakıf kurma senedinin içeriğinde bulunması gereken zorunlu unsurlar TMK madde 106’da sayılmıştır. Bunlar;
-Vakfın adı,
-Vakfın amacı,
-Bu amaca özgülenen mal varlığı değerleri,
-Vakfın örgütlenme ve yönetim şekli,
-Vakfın yerleşim yeridir.
Eğer ki vakıf kurma senedinizin içeriğinde vakfın amacı ve bu amaca özgülenen mal varlığı değerleri unsurlarında bir eksiklik yoksa diğer unsur eksiklikleri için tescilden önce mahkeme tarafından tamamlatma yoluna gidilir. Bu tamamlama işlemini yapacak mahkeme vakfın yerleşim yeri mahkemesidir.
Kimler Vakıf Kurabilir?
Vakfedenin sağlığında hüküm doğurması için kurulan vakıflarda, vakıf kuranın tam fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Tam ehliyetsizler vakıf kuramazlar. Sınırlı ehliyetsizler ise yani ayırt etme gücünden yoksun küçükler ve kısıtlılar, kanuni temsilcilerinin rızasıyla bile vakıf kuramazlar. Çünkü TMK 449 ‘da bu işlem yasaklanmıştır.
Vakfın ölüme bağlı tasarruf olduğu durumlarda, vakıf kuranın vasiyetname yapma ehliyetine sahip olması gerekir. Bu ehliyetin şartlarını öğrenmek için baktığımız kanun ve maddesi TMK 520’dir. İlgili hüküm bu ehliyet için, ayırt etme gücü ve on beş yaşı doldurmuş olmayı aramaktadır.
Tüzel kişilerde ise tüzel kişinin vakıf kuracak organının yetkili olması gerekmektedir. Bu yetki tüzel kişinin ana statüsünde yer alan bir kararla olabileceği gibi genel kurulun alacağı bir kararla da olabilir.
Vakfın Tüzel Kişilik Kazanması
Vakfın tüzel kişilik kazanması tescil ile mümkündür. Bu tescil de vakfın yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde tutulan sicile yapılır. Bu işlem ile birlikte vakıf tüzel kişilik kazanır.
Vakfın Tescili Nasıl Yapılır?
Resmi senetle kurulan vakıflarda vakfeden, vakfedenin vefatı halinde mirasçılarından biri tarafından vakfın tescili için başvuruda bulunabilir.
Ölüme bağlı tasarruflarda kurulan vakıflarda ise ilgililerin ya da sulh hakiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce mahkemeye başvuru yapılabilir. Eğer tenfiz memuru atanmış ise vakfedenin mirasçısı ya da vakfeden tarafından, bu tescil talebini tenfiz memuru yapar.
Eğer her iki durumda da tescil talebi için başvuruda bulunması gereken kişiler, başvuruda bulunmazsa, vakfın tescili için resmi senedin düzenlenmesinden itibaren ya da vasiyetnamenin açılmasından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğü başvuruda bulunabilir.
Tescil talebinde bulunulan mahkemenin bu talebi inceleme usulü Vakıflar Yönetmeliği madde7/1 de anlatılmıştır. Bu hükme göre, mahkeme evrak üzerinde inceleme yaparak gerekirse ilgilileri dinlemek suretiyle vakfın geçerlilik şartlarına uygun olup olmadığını araştırmak suretiyle tescil talebini olumlu sonuçlandırdığı takdirde mahkeme vakfın tesciline karar verecektir. Bu tescil kararı üzerine vakıf sicile kaydedilir. Mahkemenin tescil adına yaptığı kabul veya red kararı Vakıflar Genel Müdürlüğüne tebliğ edilir. Bu tebliği ile birlikte, karara karşı 1 aylık olan temyiz süresi işlemeye başlar
