TÜRK VATANDAŞLARI İLE TÜRKİYE SINIRLARI İÇİNDE YAPILACAK EVLİLİK İŞLEMLERİ VE TÜRK VATANDAŞLIĞININ EVLİLİK YOLU İLE KAZANILMASININ ŞARTLARI (09.10.2025)
Güncel düzenlemeler ve yasal mevzuat uyarınca Türk vatandaşları ile evlilik birliği kurulması sırasında yapılması gereken işlemler ile Türk Vatandaşlığının evlilik yolu ile kazanılmasının şartları, bu makalede yabancılar hukuku konusunda uzman bir yabancılar avukatı tarafından detaylıca değerlendirilecektir. Türkiye'de bir Türk vatandaşı ile evlenmek isteyen yabancı uyruklu bireyler için nikâh süreçlerinden ikamet izni başvurularına ve nihayet Türk vatandaşlığına geçişe kadar uzanan kapsamlı bir yol haritası sunulmaktadır. Bu süreçler, Türk Medeni Kanunu (TMK), Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ve Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) gibi temel yasalara dayanmakta olup, her aşamada dikkatli ve eksiksiz işlem yapılması büyük önem taşımaktadır.
I. Nikâh İşlemleri ve Gerekli Belgeler
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bir Türk vatandaşı ile evlenmek isteyen yabancı uyruklu bireylerin öncelikle Türk Medeni Kanunu (TMK) ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenen nikâh işlemlerini tamamlaması gerekmektedir. Bu süreç, belirli belgelerin toplanmasını ve yetkili makamlara başvuruyu içerir.
Yetkili Makamlar Türkiye içinde gerçekleştirilecek evlilik törenleri, Türk Medeni Kanunu'nun 134. maddesi uyarınca, birbiriyle evlenecek erkek ve kadından birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvurusu ile başlar. Belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde ise muhtar evlendirme memuru yetkisine sahiptir. Bu makamlar, evlenme başvurularını ve eklenmesi gereken belgeleri inceler, eksiklikleri tamamlattırır ve evlenme koşullarının varlığını tespit eder.
Evlenme Ehliyet Belgesi Yabancı eş adayının kendi ülkesinin yetkili makamlarından alacağı "Evlenme Ehliyet Belgesi" (Marriage Capacity Certificate), nikâh işlemleri için en kritik belgelerden biridir. Bu belge, yabancı eş adayının kendi ulusal hukukuna göre evlenmeye engel bir durumunun bulunmadığını ve medeni halini (bekar, boşanmış, dul) gösterir. Belge üzerinde özellikle "evli olmadığı" ve "evlenmesine engel bulunmadığı" ibarelerinin açıkça yer alması zorunludur. Rusya Federasyonu vatandaşları gibi bazı ülke vatandaşları için bu belge, ülkesinin Türkiye'deki Büyükelçilik veya Başkonsoloslukları (örneğin Ankara, İstanbul veya Trabzon temsilcilikleri) tarafından düzenlenir. Bu belgenin Türkçe yeminli tercümesi ile birlikte sunulması gerekmektedir.
Diğer Belgeler Türk Medeni Kanunu'nun 136. maddesi evlenme başvurusu için gerekli belgeleri genel hatlarıyla belirtir. Evlendirme daireleri, bu genel çerçeveye ek olarak kendi duyurularında ek belge taleplerinde bulunabilirler.
Belge Onay Süreçleri Yabancı makamlarca düzenlenen resmi belgelerin Türkiye'de geçerli olabilmesi için belirli onay süreçlerinden geçmesi gerekmektedir.
II. İkamet İzni Başvurusu
Evlilik sonrası Türkiye'de yaşamak isteyen yabancı eş adayı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kapsamında "Aile İkamet İzni" için başvuruda bulunur. Aile ikamet izni, Türk vatandaşlarının veya Türkiye'de yasal ikamet izni bulunan yabancıların yabancı eşlerine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan ya da bağımlı yabancı çocuklarına verilen bir izindir (YUKK m. 34 ()).
Başvuru Kanalları Aile ikamet izni başvuruları, yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılır (YUKK m. 21). Ancak, Türkiye içinde bazı istisnai durumlarda valiliklere de başvuru yapılabilir (YUKK m. 22). Evlilik yoluyla aile ikamet izni başvuruları genellikle Türkiye içinde, e-Devlet sistemi üzerinden ön başvuru yapılarak ve ardından Göç İdaresi Başkanlığı'nın il müdürlüklerine şahsen belgelerin teslim edilmesiyle tamamlanır.
Gerekli Belgeler YUKK'un 35. maddesi aile ikamet izni şartlarını ve gerekli belgeleri düzenlemektedir. Destekleyici (Türk vatandaşı eş) ve yabancı eş için ayrı ayrı şartlar aranır.
Süre ve Yenileme Aile ikamet izni her defasında üç yılı aşmayacak şekilde verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz (YUKK m. 34). İlk ikamet izni genellikle 1 yıl olarak düzenlenir. İkamet izinleri valiliklerce uzatılabilir. Uzatma başvuruları, ikamet izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapılır (YUKK m. 24). Evliliğin devamı, geçim imkânlarının belgelenmesi ve YUKK'un 35. maddesindeki şartların korunması halinde yenilenebilir.
III. Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı
Bir Türk vatandaşı ile evlenme, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak, Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun (TVK) 16. maddesi uyarınca belirli şartları taşıyan yabancılar, Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilirler. Bu süreç, yetkili makam kararı ile vatandaşlığın kazanılması hallerinden biridir (TVK m. 9).
Başvuru Şartları Türk vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanmak isteyen yabancılarda aşağıdaki şartlar aranır (TVK m. 16):
Başvuru Belgeleri Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik'in 26. maddesi () evlenme yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunda istenen belgeleri detaylandırmaktadır:
Başvuru Usulü ve Ücreti Başvurular, yabancının yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçe nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine şahsen yapılır. E-Devlet üzerinden ön başvuru yapma imkanı da bulunabilir. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı ve eşi, komisyon tarafından ayrı ayrı ve birlikte mülakata tabi tutularak evliliğin gerçek bir evlilik olup olmadığı araştırılır (Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik m. 29 ()). Başvuru harcı, her yıl yeniden değerleme oranında güncellenmekte olup, 2025 yılı için belirlenen tutar olan 762,82 TL (kişi başı) Maliye veznesine yatırılır.
İnceleme Süresi ve Sonuçları Başvuruların incelenmesi ve araştırılması, il emniyet müdürlüğü ve milli istihbarat teşkilatı tarafından yapılır (Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik m. 72). İnceleme süresi genellikle 6 ila 12 ay arasında değişmekle birlikte, ek inceleme, soruşturma veya eksik belge durumunda bu süre uzayabilir. Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 10. maddesi uyarınca, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz; idarenin geniş bir takdir yetkisi bulunmaktadır. Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda durumu uygun bulunanlar Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler, uygun görülmeyenlerin talepleri ise Bakanlıkça reddedilir (TVK m. 19).
İtiraz ve Hukuki Yollar Türk vatandaşlığı başvurusunun reddedilmesi halinde, ret kararı ilgiliye tebliğ edilir. Yabancı, bu ret kararına karşı tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesi'ne iptal davası açabilir. İdari yargı sürecinde, idarenin takdir yetkisini hukuka uygun kullanıp kullanmadığı, başvurucunun şartları taşıyıp taşımadığı ve ret kararının gerekçelerinin hukuka uygun olup olmadığı denetlenir. Bu süreçte usul hükümlerine ve sürelere riayet etmek büyük önem taşıdığından, profesyonel hukuki destek alınması tavsiye edilir.
IV. Sonuç ve Öneriler
Bu makalede, Türkiye içinde bir Türk vatandaşı ile evlenmek ve evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancı uyruklular için 09.10.2025 tarihi itibarıyla geçerli prosedürler, yasal dayanakları ve dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma süreci, hem idari hem de hukuki birçok aşamayı içeren karmaşık bir süreçtir. Süreçlerin aksamadan, hızlı ve doğru bir şekilde yürütülmesi için aşağıdaki önerilerde bulunulabilir:
Bu şekilde, hem yasal yükümlülükler yerine getirilir hem de başvuru süreçlerindeki hata ve gecikmeler asgariye indirilir, yabancı eşin Türkiye'deki yasal statüsünü güvence altına alması sağlanır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Evlenme Ehliyet Belgesi'ni nereden ve nasıl alabilirim? Evlenme Ehliyet Belgesi'ni, yabancı eş adayının vatandaşı olduğu ülkenin Türkiye'deki konsolosluğundan veya kendi ülkesindeki yetkili makamlardan alabilirsiniz. Belge, kendi ülkenizin yasalarına göre evlenmenize engel bir durum olmadığını teyit eder. Belgeyi aldıktan sonra, Lahey Apostil Sözleşmesi'ne taraf bir ülkeden geliyorsanız apostil onayı yaptırmanız, değilse kendi ülkenizdeki Türk Büyükelçiliği veya Konsolosluğu'ndan tasdik ettirmeniz ve noter onaylı Türkçe tercümesini yaptırmanız gerekmektedir.
2. Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu ne kadar sürer? Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurularının inceleme süresi genellikle 6 ila 12 ay arasında değişmektedir. Ancak, başvurunun yoğunluğuna, eksik belgelere, ek inceleme veya güvenlik soruşturmalarının uzamasına bağlı olarak bu süre daha da uzayabilir. Başvurunun durumunu Göç İdaresi Başkanlığı'nın veya Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün e-Devlet sistemi üzerinden takip edebilirsiniz.
3. Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu reddedilirse ne yapmalıyım? Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurunuz reddedilirse, ret kararı size yazılı olarak tebliğ edilecektir. Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde yetkili İdare Mahkemesi'ne iptal davası açma hakkınız bulunmaktadır. Bu süreçte, ret kararının gerekçelerini anlamak ve hukuki yolları doğru kullanmak için bir yabancılar hukuku avukatından destek almanız önerilir.
4. Aile ikamet izni ile Türk vatandaşlığı başvurusu arasındaki fark nedir? Aile ikamet izni, evli yabancı eşin Türkiye'de yasal olarak ikamet etmesini sağlayan bir izindir. Türk vatandaşlığı ise, yabancı eşin Türk vatandaşı statüsü kazanması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm hak ve yükümlülüklerine tabi olması anlamına gelir. İkamet izni, vatandaşlık için bir ön koşul olabilir ancak doğrudan vatandaşlık hakkı vermez. Vatandaşlık için en az 3 yıl evli kalma ve diğer şartları yerine getirme zorunluluğu vardır.
5. Evlilik birliği içinde yaşama şartı ne anlama geliyor? Evlilik birliği içinde yaşama şartı, eşlerin fiilen aynı evde, bir aile olarak yaşadığını ve evliliğin samimi olduğunu ifade eder. Bu, sadece resmi nikâhın yeterli olmadığı, aynı zamanda evliliğin sosyal ve duygusal boyutunun da devam ettiğinin kanıtlanması gerektiği anlamına gelir. Başvuru sırasında ortak ikametgahı gösteren belgeler (kira sözleşmesi, faturalar, banka hesap dökümleri vb.) ve mülakatlar bu şartın değerlendirilmesinde kullanılır.
6. Türk eşin ölümü halinde vatandaşlık başvurusu ne olur? Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 16. maddesinin 2. fıkrasına göre, başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde, "aile birliği içinde yaşama" şartı aranmaz. Diğer şartların (en az üç yıl evli kalmış olmak, evlilik birliğiyle bağdaşmayacak faaliyette bulunmama, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmeme) yerine getirilmesi halinde yabancı eşin vatandaşlık başvurusu değerlendirilebilir.
7. Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusunda sağlık raporu gerekli mi? Doğrudan Türk vatandaşlığı başvurusu için Türk Medeni Kanunu'nda belirtilen evlenmeye engel hastalıkları gösteren sağlık raporu, nikâh işlemleri sırasında talep edilir. Vatandaşlık başvurusu sürecinde ise genellikle "genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak" şartı aranır (TVK m. 11 ()). Bu durum, genellikle genel sağlık kontrolü veya beyan yoluyla tespit edilir, ayrı bir rapor her zaman istenmeyebilir ancak idare gerekli gördüğünde talep edebilir.
8. Yabancı eşin önceki evliliğinden olan çocukları Türk vatandaşlığı kazanabilir mi? Yabancı eşin önceki evliliğinden olan çocukları, Türk vatandaşı anne veya babalarına bağlı olarak doğrudan Türk vatandaşlığını kazanamazlar. Ancak, Türk vatandaşı eş tarafından evlat edinilmeleri veya Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun genel hükümlerine göre (örneğin ikamet şartına bağlı olarak) ayrı bir başvuru ile vatandaşlık kazanmaları mümkündür. Evlat edinme yoluyla vatandaşlık kazanma şartları TVK m. 17'de düzenlenmiştir.
9. Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunda mülakat süreci nasıl işler? Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik'in 29. maddesine göre, Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı ve eşi, Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu tarafından ayrı ayrı ve birlikte mülakata tabi tutulur. Bu mülakatın amacı, evliliğin gerçek ve samimi bir evlilik mi, yoksa sırf Türk vatandaşlığı kazanmak amacıyla yapılmış anlaşmalı bir evlilik mi olduğunu araştırmaktır. Mülakat sırasında eşlere evlilikleri, ortak yaşamları, aileleri ve kişisel bilgileri hakkında sorular yöneltilir.
