YABANCILARIN TÜRKİYE’DE ÇALIŞMA İZNİ ALMASI
TÜRKİYE'DE NASIL ÇALIŞMA İZNİ ALIRIM?
Çalışma izni kısıtlaması olmayan yabancılar Türkiye’de çalışmak istiyorlarsa bunun için çalışma izni almak zorundadırlar. Yabancılar hakkında çalışma izinlerini Uluslararası İşgücü Kanunu düzenler. Bu Kanun’da belirtilen şartları sağladıkları takdirde yabancılara bu Kanun’un (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6735.pdf) dördüncü maddesi kapsamında Uluslararası İşgücü Politikası gereğince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışma izni verilir.
İlk defa çalışma izni başvurusunda bulunan ve başvurusu olumlu değerlendirilen yabancıya, iş veya hizmet süresini aşmamak koşuluyla, en çok bir (1) yıl çalışma izni verilir. İhtiyaç duyulması halinde uzatma başvurusu yapılması mümkündür.
Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz (8) yıl kanuni çalışma izni bulunan yabancılar ise, süresiz çalışma izni alabilmektedirler (Uluslararası İşgücü Kanunu m. 10/3).
ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSUNU NASIL YAPABİLİRİM?
Çalışma izni başvuruları hem yurt içinde hem de yurt dışında yapılabilir:
Kanun'da tanımlar kısmında "bakanlık" ifadesinin ne anlam ifade ettiği tanımlar kısmında belirtilmiş olup, bu netice itibari ile başvuru doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yapılmalıdır. Hemen belirtelim ki, başvuruyu Türkiye’de iken yapabilmek için yabancının Türkiye’de en az altı (6) ay geçerli oturma izni olması gerekmektedir.
Çalışma izni başvurusu yurt dışında yapılmak istendiğinde kişi vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk Büyükelçilikleri’nden veya Başkonsoloslukları’ndan yapılır. Yabancı; eğer bir işverene bağlı olarak çalışacak ise, çalışma izni başvurusunu yaptıktan sonra en geç otuz (30) gün içerisinde işverence istenen belgelerin sisteme girilmesi de gerekir. Başvurunun onaylanması durumunda başvuru tamamlanmış olur.
Eğer yabancı bağımlı çalışmayacaksa gerekli belgeleri Türk Büyükelçilikleri’ne veya Başkonsoloslukları’na sunması yeterli olur. Sunulan belgeler sisteme yüklenir ve başvuru onaylanırsa başvuru tamamlanmış olur.
Yurt dışından başvuru yapan ve çalışma izni alan yabancının iznin geçerlilik tarihinden itibaren altı (6) ay içinde Türkiye’ye gelmesi gerekir. Bu süre içinde Türkiye’ye gelmeyen yabancı kimsenin çalışma izni iptal olur.
ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSU YAPARKEN HANGİ BELGELER GEREKİR?
Yabancı ve işveren için belgeler değişiklik göstermektedir. Buna göre,
Yabancı için,
İşveren için:
ÇALIŞMA İZNİ ALMADAN TÜRKİYE'DE ÇALIŞABİLİR MİYİM?
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar ve sözleşmeler gereğince, bazı kişilerin çalışma iznine ihtiyaç duymaksızın çalışma hakkına sahip olmaları mümkündür. Ancak, bu durumlar için kişinin çalışma izni muafiyeti alması gerekmektedir. Bu muafiyet, belirlenmiş geçerlilik süresi için Türkiye’de çalışma izni almaksızın çalışma ve ikamet hakkı verir.
Bununla yanında, doğum yoluyla Türk vatandaşlığı kazanan ve kendi isteğiyle sonradan vatandaşlıktan çıkan mavi kartlıların çalışma izni almaksızın Türkiye’de çalışabilme hakkı bulunmaktadır.
ÖĞRENCİ İKAMET İZNİM VAR, AYRICA ÇALIŞMA İZNİ ALMAM GEREKİR Mİ?
Evet, gerekir. Öğrenci ikamet izni ile Türkiye’de bulunan yabancılar çalışmak için ayrıca çalışma izni de almalıdırlar.
Yükseköğretim kurumunda okuyan ön lisans ve lisans programı gören öğrenciler; bu programlarının ilk yılını bitirdikten sonra çalışma iznine başvurarak 4857 sayılı İş Kanunu gereğince kısmi süreli olarak çalışabilirler. Bununla birlikte, örgün eğitim programlarında lisansüstü eğitim gören öğrenciler bu kısmi süreli çalışma sınırlamasına tabi değildirler. Onlar bakımından böyle bir sınırlama öngörülmemiştir.
ÇALIŞMA İZNİ TÜRLERİ
Türkiye’de yabancılar hem bağımlı hem de bağımsız çalışabilmektedir. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancının başvurabileceği üç (3) farklı çalışma türü vardır. Bunlar,
Süreli çalışma izni, başvurusunun olumlu değerlendirilmesi neticesinde işveren ve işçi arasındaki iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla ilk seferde en fazla bir yıl olarak verilen ve uzatma istenmesi durumunda iki yıla kadar uzatılabilen, sonrasındaki istemlerde en çok üç yıla kadar çıkabilen çalışma iznidir. Hemen belirtelim ki, yabancı farklı bir işverenin işyerinde çalışmak için başvuruda bulunursa yapmış olduğu başvuru yeni bir başvuru kabul edilir ve ilk seferde en fazla bir yıl çalışma izni verilir.
Süresiz çalışma izni verilebilecek olan yabancılar şunlardır:
- Uzun dönem ikamet izni sahibi olanlar ve
- En az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar.
Süresiz çalışma izni olan yabancılar uzun dönem ikamet izninin tanıdığı haklara sahip olurlar. Süresiz çalışma iznine sahip yabancılar istisnası bulunmakla birlikte Türk vatandaşlarına tanınan haklardan faydalanabilirler. Fakat bu kişiler, seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme haklarından yoksun oldukları gibi askerlik hizmetini yerine getirme yükümlülüğünden de muaftırlar.
Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde kimlerin bağımsız çalışabileceği sayılmıştır. Bu yönetmeliğe göre,
a) Genel Müdürlükçe belirlenecek profesyonel meslek mensupları,
b) Türkiye’de gerçekleştireceği faaliyetleri 48 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında öngörülen süreleri aşacak şekilde hizmet sunumunda bulunacak bağımsız veya yurt dışında kurulu bir işverene bağlı çalışan sınır ötesi hizmet sunucuları,
c) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş olan; limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü, anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı olan yabancılar,
ç) 6102 sayılı Kanuna göre kurulmuş olan diğer şirketlerin şirket ortağı ve yöneticisi olan yabancılar bağımsız çalışma izni alabilirler.
Genel Müdürlükçe belirlenen profesyonel meslek mensupları sadece kendi meslek gruplarındaki mesleği icra edebilir. Ayrıca bağımsız çalışma iznine sahip yabancılar, birden fazla işyerinde çalışma izni de alabilirler.
ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSU HANGİ DURUMLARDA REDDEDİLİR?
Bu nedenler Kanun’un 9. maddesinde sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki başvurular reddedilir;
- Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan,
- Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
- Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
- Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan,
- Gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olan,
- Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamayan,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında, sakınca görülen yabancılara ilişkin olan,
- Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyeti’nin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan,
- Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan.
ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ KARARINI NASIL İPTAL ETTİREBİLİRİM?
Yapılan değerlendirmeler sonucu çalışma izni başvurusu için ret verilirse ya da verilen izin iptal edilirse, kişi; bu karara kararın tebliğinden itibaren otuz (30) gün içinde Bakanlığa itiraz edebilir. Bakanlıkça süresi içinde cevap verilmezse ya da verilen cevap olumsuz olursa yani açık veya zımni ret verilirse, ret kararı karşı kararı veren idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. İptal davası altmış (60) gün içerisinde açılmalıdır. Bu süre kararın ilgiliye tebliğ edilmesi itibariyle başlar.
ÇALIŞMA İZNİM VAR, İKAMET İZNİ DE ALMALI MIYIM?
Çalışma izni kişiye ikamet izni hakkı da verir. Bu nedenle, çalışma izni alan yabancının ayrıca ikamet iznine başvuru yapması gerekmez.
Ancak, ikamet izninin sadece çalışma izni süresini kapsaması önem taşır yani çalışma izni dolan kişinin ayriyeten ikamet izni yoksa bu sürenin bitiminden sonra Türkiye’de kalmaya devam etmek istiyorsa çalışma izni süresinin bitiminden itibaren on (10) gün içerisinde durumuna uygun ikamet izni başvurusu yapmalıdır. Aksi halde, ülkeyi terk etmezse sınır dışı kararı ile karşılaşabilir.
PROAKTİF HUKUK VE DANIŞMANLIK
Proaktif Hukuk Bürosu olarak, alanında uzman avukatlarımızdan oluşan kadromuzla uyuşmazlık konusunu oluşturan olayın öncesi ve sonrasında yaşanan durumları da kapsayacak şekilde müvekkillerimizin hak kayıplarını önlemekte, mevzuat çerçevesinde mümkün olan en avantajlı sonuçları almalarını en hızlı şekilde sağlamaktayız.
